XVI. yüzyılda Batı Anadolu'da Ahiler ve Ahi Zaviyeleri

Abstract

13. yüzyıldan itibaren Anadolu'dan sonra Kırım ve Balkanları da içine alarak köylere kadar yayılan önemli bir teşkilat olan Ahilik, temelinde fütüvvet anlayışına bağlı olarak ortaya çıkan, kendine özgü ilke ve prensipler ortaya koyarak toplum içinde yer alan bütün iş ve meslek sahiplerinin teşkilatlanmasını sağlamıştır. Anadolu Selçukluları Dönem'inden itibaren varlığını sürdüren Ahilik teşkilatı, bir yandan iktisadi kurum, diğer yandan dinî ve mesleki eğitim veren zaviyeleriyle Anadolu'da benzerine az rastlanan bir teşkilat olarak varlığını sürdürmüştür.Ahiler, Ahi babaları tarafından kurulan zaviyelerinde bir taraftan tüccar ve esnafın ahlaki terbiyesiyle uğraşırken diğer taraftan da zaviyelerine gelen yolculara yemek ikramı, dervişleri barındırma ve fakir fukaraya yardım etme gibi hizmetlerde bulunmuşlardır. Bu bağlamda Anadolu'nun birçok yerinde kurdukları birçok zaviye, vakıf, çiftlik ve mescidin varlığı, teşkilatın kültür tarihimiz için ne kadar önemli bir yere sahip olduğunu ortaya koymaktadır.Osmanlı vakıflarının çok yönlü hizmet ve yardım fonksiyonlarından istifade eden Ahi zaviyeleri, devletin kurulmasına hizmette bulunan Ahilere vakıf olarak verilmiştir. İşlevlerini sürdürmeleri ve sağlam olarak korunmaları için ise köy, mezra, bağ, bahçe, dükkân ve han gibi gelir kaynaklarına kavuşturulmuştur. Elde ettiğimiz kaynaklarda zaviyelerin fonksiyonları, görevlileri, iskân faaliyetleri, vakıf gelirleri, kimler tarafından nasıl vakfedildikleri, zaviyelere mutasarrıf olanların ne tür faaliyetlerde bulundukları ve ne gibi anlaşmazlıklar yaşadıkları hakkında geniş bilgiler bulunmaktadır.Anahtar Kelimeler: Ahi, Zaviye, Vakıf, Çiftlik, Mescit

Ahilik, an important organization that spread to the villages by including the Crime and the Balkans after Anatolia from the 13th century by putting forward unique principles and principles that emerged on the basis of the concept of futuwah it ensured the Ahilik organization of all busines and professions in the society the Ahi organization which has existed since the period of the Anatolian Selçuks has continued its existence as a rare organization in Anatolia with its economic institution on the on hand and lodges that provide religius and vocational education on the orderWhile dealing with the moral upbiringing of merchants and tradesmen in their lodges established by their Ahi fathers, the Ahi, on the other hand, provided food to the passengers coming to their lodges, sheltering dervishes and helping the poor. İn the context, the existence of many lodges, foundations, farms and masjids established in many parts of Anatolia, reveals how important the organization is for our cultural history.Benefiting from the multifaceted services and functions of Ottoman foundations, Ahi lodges were given to the apostles who served in the establishment of the state as a foundation they are provided with income sources such as villages, hamlets, vineyards, gardens, shops and insin order to maintain their functions and preserve them intact. From the sources we have obtained, there is extensive information about the functions of the lodges, their officials, their settlement activities, the income of the foundation, by whom they are devoted, what kind of activities those who are subordinate to the lodge and what kind of disagreements they haveAnahtar Kelimeler: Ahi, Dervish Lodges, Foundation, Farm, Mosque