Bilgi teknolojileri bağlamında kütüphane iç mekan analizi: İstanbul Teknik Üniversitesi Mustafa İnan Kütüphanesi

Abstract

Bilgi ve iletişim teknolojileri gündelik hayatın kaçınılmaz bir parçası olmaya başlarken yaşam alışkanlıklarımız ise sürekli değişmektedir. Bu değişimin toplum üzerindeki etkilerini ilk fark eden kişilerden McLuhan, uygarlık tarihi içerisinde sözlü kültürün yerini yazılı kültüre bırakmasıyla yaşanan toplumsal değişimin, günümüzde elektronik kültürle beraber yaşanmakta olduğunu dile getirirken, bedenin uzantısı olarak ele aldığı bilgi ve iletişim araçlarındaki değişimin bireyin algısını böylece de birey ve toplumun kendisini dönüştürüyor olduğundan söz etmektedir. Bilgi teknolojilerindeki gelişmelere paralel olarak birey ve toplumun davranışları hızla değişirken bu değişim kaçınılmaz olarak yaşanan mekana da yansımaktadır.Bu teknolojiler hayatımızda daha yaygın olmaya devam ettikçe, birçok kurum ve kuruluş da sunduğu hizmetlerin kullanıcıların ihtiyaçlarına uygun kalmasını sağlamak için değişmektedir. Geçmişten günümüze bilginin saklandığı ve sağlandığı kütüphaneler ise bu değişime en çok maruz kalan yapılardır. Günümüzde bilgi ve iletişim teknolojilerindeki gelişmelerle birlikte bütün bir kütüphane içeriği tek bir yongada depolanabilmekte veya tek bir kütüphane artık tüm kütüphanelerin dijital içeriğine sahip olabilmektedir. Bir diğer taraftan internet, dijital belgeler ve wi-fi'nin varlığı ise kütüphanelerin işlevi, kullanımı ve çalıştırılmasında benzeri görülmemiş değişiklikler meydana getirmektedir. Dijitalleşme, mobilite ve uzaktan erişim olanakları ile birlikte bilgi taşıyıcısı medya araçlarının mekâna bağlılığı sürekli azalırken bilginin saklanması ve sağlanmasına hizmet eden kütüphane mekanlarının ise gelecekte hangi amaçları karşılamak üzere kurulacakları tartışma konusu olmaktadır. Bu sebeple tez çalışması kapsamında özellikle bilgi teknolojileri ile beraber toplum ve bireyi dönüştüren böylesi bir değişimin mekâna yansıma potansiyelleri kütüphaneler üzerinden sorgulanmaktadır.Bu bağlamda tez çalışmasının kapsamı olarak belirlenen bilgi teknolojilerindeki gelişmelerin fiziksel mekanlar üzerindeki etkisi ve özellikle de kütüphane mekanlarına etkileri konusunda daha önce yapılmış olan tezler ulusal ve uluslararası düzeyde incelenerek elde edilen sonuçlar sistematik bir biçimde değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmelerin sonucunda ise tez çalışmasının amacı başka bir ifadeyle ele alınacak olan problem ''bilgi teknolojilerindeki gelişmeler bağlamında kütüphane iç mekanın analizi'' olarak belirlenmiştir.Belirlenen bu kapsam ve amaç doğrultusunda, methodoloji olarak tez çalışmasının 3. Bölüm'ünün ilk aşamasında bilgi teknolojileri ve bilgiye erişim olanakları ile birlikte dijitalleşen yaşam alışkanlıkları ele alınırken, ikinci aşamasında dijitalleşen yaşam alışkanlıkları ile birlikte değişen bilgi kullanma alışkanlıkları tariflenmektedir. Üçüncü aşamasında, dijitalleşme, internet ve web teknolojileri ile birlikte ortaya çıkan gelişmelerin kütüphane servis ve modellerine yansımaları tartışılmakta ve son aşamasında ise bilgi teknolojilerindeki değişmelerle beraber kütüphane mekanına yönelik oluşturulan güncel yaklaşımlar ele alınmaktadır. Tez çalışmasının 4. Bölümü'nde ise vaka çalışması olarak Türkiye'nin önemli üniversite kütüphanelerinden birisi olan İstanbul Teknik Üniversitesi Mustafa İnan Kütüphanesi incelenmekte, mevcut bina içerisinde bulunan alanların kullanıcı gereksinmelerini karşılamaya yönelik başarısı literatür çalışması doğrultusunda hazırlanan bir anket çalışmasıyla ölçülmektedir. Anket çalışmasına ait veriler literatürden elde edilmiş olan bilgiler doğrultusunda sistematik bir biçimde incelenirken, bir üniversite kütüphanesinin tasarlanması sürecinde dikkate alınması gereken temel alanlar ve kavramlar tespit edilmeye çalışılmaktadır. Ayrıca bu bağlamda İstanbul Teknik Üniversitesi Mustafa İnan Kütüphanesi örneği üzerinden mekansal problemler ortaya konulmakta ve sözkonusu bu problemlerin çözümüne yönelik bir dizi öneriler sunulmaktadır.Tezin son bölümünde ise çalışma kapsamında yapılan tüm bu önerilerin günümüzde ve yakın gelecekte kütüphane mekanına yönelik uygulamalara sağlayacağı faydalar tartışılmıştır.

As information and communication technologies are starting to become an inevitable part of daily life, our life habits are changing continuously. As one of the first realizers of the effect of this change upon the society, Mc Luhan, while uttering that the social change experienced by oral culture's giving its place to written culture in the history of civilization is nowadays experienced by the electronic culture. He mentions that the change at information and communication media he addresses as extension of the body is effecting the perception of the individual and, thus, transforming the individual and the society itself. While the behaviors of individuals and the society are changing rapidly as parallel to information technologies, this change is inevitably reflected at the living spaces.As these technologies keep going to become more prevalent in our life, many institutions and organizations are also changing to ensure the services they offer are suitable for the necessities of the users. The libraries where the date has been provided and kept, on the other side, are the structures that exposed to that change at most. At the present time, together with the developments in the information and communication technology the content of a whole library is stored within a single chip, or a single library can hold the digital content of all libraries. On the other side, existence of Wi-Fi, digital documents and the Internet is creating unprecedented improvements on the function, use, and operating of the libraries. Together with digitalization, mobility, and remote access possibilities, while spatial dependence of data carrier media tools are continuously decreasing , library spaces serving to provide and store data are to be structured to provide which purposes is an issue of concern. Therefore, in the content of thesis study, spatial reflection potentials of such a change converting the society and the individual, especially together with the information technologies, are examined through the libraries.In this context, the effect of information technologies upon the physical spaces, which is selected as the content of thesis study, and dissertations done especially in respect of their effects upon library spaces are examined in national and international level, and the conclusions are systematically evaluated. As a result of these evaluations, the content of thesis study, the problem to be handled in other saying, is determined as `analysis of library interior in the concept of developments in information technologies`.In line with this content, digitalized life habits via information technologies and information access possibilities are dealt at the first stage of 3rd Part of thesis study as methodology, and at the second stage changing information usage habits together with the digitalized life habits are described. At the third stage, the reflection of the developments that are appeared together with digitalization, internet and web technologies upon the library service and models is discussed, and at the last stage the current approaches generated towards the library space together with the improvements in information technologies. At the 4th part of thesis study, Istanbul Technical University Mustafa Inan Library, which is one of the important university libraries of Turkey, is examined as case study, and the success of it to satisfy the user needs of the places within the present building is measured with a survey study prepared through literature study. The fundamental areas and concepts to be concerned on the process of designing a university library are being tried to be determined while the data belonging to the survey are systematically examined in the line with the knowledge gathered via the literature. Also, in this context, spatial problems are manifested via Istanbul Technical University Mustafa Inan Library, and a range of suggestions for the solution of these aforesaid problems is presented. At the last part of the thesis, the benefits that these suggestions will provide to the applications on library spaces of today and near future are discussed.