İki farklı hücre ayırıcı ile toplanan trombositlerin flow sitometrik yöntemle saklama torbalarında kalma zamanının in vitro aktivasyon markırlarına etkisinin incelenmesi

Abstract

ÖZET Trombositler saklama sırasında bir dizi reaksiyonlar zincirine uğramaktadır. Bu olaylar dizisinden trombosit aktivasyonunun ya da stimülasyonunun sorumlu olduğu yapılan çalışmalarla gösterilmiştir. Trombositler aktive olduğunda yüzey membran glikoprotein ekspresyonlan değişmektedir. Aktive olan trombositler ise, dolaşımdan makrofajlar ve monositlerce temizlenmektedirler. Bir başka deyişle, trombosit yüzeyinde gözlenen P-selektin gibi adezyon moleküllerinin ekspresyonundaki artış ile trombositler canlılıklarım kaybetmektedirler. Aferezle trombosit konsantresi elde edilişinin pahalı olması, yeterli teknik donanım, uzman personel gerektirmesi, donörlerin 1-3 saat kadar cihaza bağlı kalıyor olmaları gibi zorluklarına rağmen, kök hücre nakilleri, hematoloji- onkoloji programlanndaki yoğun kemoterapiler ve radyoterapilerin artması ile trombosit konsantrelerine olan talep de artmıştır. Bu artış diğer kan ürünleri ile kıyaslandığında birinci sırayı almaktadır. Kullanım oranındaki bu artış araştırmacıları daha uzun süre saklanabilen ürün hazırlamaya yönlendirmiştir. Bu çalışmanın amacı, iki farklı hücre ayırıcı Cobe Spectra ve CS3000 Plus cihazlarıyla toplanan trombosit süspansiyonlarının optimal şartlarda saklanarak, 0. ve 3. günlerdeki in vitro aktivasyon markırlarmı (trombosit membran yüzey glikoprotein ekspresyonlan) flow sitometrik yöntemle bakarak, değişik cihazlarda hazırlanan trombosit süspansiyonlarmı karşılaştırmak, saklama zamanı ile trombosit aktivasyonu arasındaki ilişkiyi saptamaktır. Ayrıca ürünler, tektip torba tektip ajitatör ve aynı oda ısısında saklama gibi sabit şartlarda test edilerek trombositlerin optimal şartlarda depolanmasının efektivitesi değerlendirilmiştir. 47Çalışmamız, Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları Ana Bilim Dalı, Hematoloji Bilim Dalı, Aferez Ünitesi'ne başvuran, aferez şartlarım taşıyan, ilk kez trombosit donörû olarak işleme alman, yaşlan 20-49 arasında değişen 5'i kadın, 45'i erkek (yaş ortalaması 33.4+8.7) olmak üzere, toplam 50 donör ile gerçekleştirildi. Olgular randomize edilerek 25 donörden Cobe Spectra ile, diğer 25 donörden de CS3000 Plus hücre ayırıcı ile trombositler ayrıldı. Örneklerden 0. günde bekletmeden oda ısısında, ajitatörde bekleterek 3. günde olmak üzere iki kez, flow sitometrik yöntemle in vitro trombosit aktivasyon markırları değerlendirildi. Trombosit spesifik markır olarak CD41 (Glikoprotein Hb), trombosit aktivasyonunu belirlemek için ise CD62 (P-selektin), CD63 (lizozomal protein) monoklonal antikorları kullanıldı. Cobe Spectra ve CS3000 Plus hücre ayırıcıları ile 0. gün ve 3. günde toplanan süspansiyonlarda, depolamanın 3. gününde CD62 ve CD63 ekspresyon yüzdelerinde her iki cihazda da anlamlı artışlar bulundu. Cihazlar kendi aralarında karşılaştırıldığında ise ekspresyon değerleri benzer bulundu. Trombosit spesifik markır olarak kullandığımız CD41 ekspresyon değerleri ise her iki cihazda 0. ve 3. günlerde benzer düzeylerde saptandı. Ortalama ürün trombosit sayılan benzer olup, Cobe Spectra ve CS3000 Plus hücre ayıncılan arasında anlamlı farklılık trombosit süspansiyonlarında^ ortalama lökosit sayılan açısından da cihazlar arasında anlamlı fark gözlenmedi. Lökosit konsantrasyonlan ile aktivasyon markırlan (CD62 ve CD63) arasında korelasyon tespit edilmedi. İki farklı hücre ayıncı ile toplanan trombosit süspansiyonlarının optimal şartlarda saklandığında 3. günde belirgin olarak aktive olduklan bulundu. Bu aktivasyonda hücre ayıncılar arasında fark olmadığı gözlendi. Flow sitometriyi, metodolojik olarak bu aktivasyonu saptamada diğer yöntemlerden daha sensitif olması nedeniyle seçtik ve henüz, mevcut saklama torbalan ile optimal saklama koşullarının sağlanamadığı izlenimini aldık. 48