Tunceli güneyindeki tersiyer volkanitlerinin petrografisi ve jeokimyası

Abstract

İnceleme alanı, Doğu Toros kuşağında, Tunceli ili güneyinde yer almaktadır. Bu alandayaşlıdan gence doğru; Rekristalize kireçtaşlarından oluşan Permo-Karbonifer yaşlı KebanMetamorfitleri, marn, kumtaşı, konglomera ve kumlu kireçtaşı birimlerinden oluşan ÜstEosen-Üst Oligosen yaşlı Kırkgeçit Formasyonu, kumtaşı, marn, tüf birimlerinden oluşanÜst Miyosen-Pliyosen? yaşlı Çaybağı Formasyonu, Üst Miyosen-Pliyosen yaşlı SolhanVolkanitleri ve Kuvaterner yaşlı alüvyonlar yer almaktadır.Çalışma kapsamında, Çaybağı Formasyonu'na ait tüf seviyelerinin ve SolhanVolkanitleri'ne ait lav akıntılarının petrografik ve jeokimyasal özellikleri incelenmiştir.Yapılan petrografik ve jeokimyasal değerlendirmeler neticesinde, Çaybağı Formasyonu'na ait tüflerin, plajiyoklaz, amfibol, biyotit ve opak minerallerden oluştukları ve andezitik bileşimde oldukları saptanmıştır. Tüf birimlerinin tümü kalkalkalen jeokimyasal karakterdedir ve bunlar yay magmatizması özelliklerini göstermektedirler.Çalışmanın asıl konusunu oluşturan Solhan Volkanitleri'ne ait lav akıntılarının,petrografik ve jeokimyasal değerlendirmeler sonucunda, tümü ile bazaltlardan oluştuklarıbelirlenmiştir. Bazaltlar, plajiyoklaz, olivin, klinopiroksen ve nefelin gibi ana minerallerin yanında, opak ve ikincil olarak oluşmuş kalsit ve serpantin gibi minerallerdenoluşmaktadırlar. Bazaltların çoğunluğu alkalen, daha azı subalkalen karakterdedir. Subalkalen örnekler ise kalkalkalen-toleyitik geçiş özelliği göstermektedirler. Tümü ileaynı köken özellikleri gösteren alkalen ve subalkalen bazaltların, spinel lerzolitik birkaynaktan yaklaşık %5-35 arasında bir kısmi ergime ile oluştukları düşünülmektedir.Solhan Volkanitleri'nin levha içi bazalt özelliğinde olduğu jeotektonik sınıflamadiagramları kullanılarak ortaya çıkarılmıştır.Solhan Volkanitleri Doğu Anadolu Sıkışma Bölgesi içerisinde yer alır. Bu bölgede doğrultu atımlı faylar önemli miktarda deformasyonu üzerinde toplar. Bu fayların denetiminde lokal gerilme alanları oluşmuştur. Üst Miyosen-Pliyosen süresince, Solhan Volkanitleri'nin bu lokal gerilme alanları içerisinde yer alan derin kırık sistemleri boyuncayüzeye çıktıkları düşünülmektedir.

The study area is located at the south part of Tunceli in the Eastern Taurus Belt. Thelithological units of the area are in chronological order; Permo- Carboniferous aged KebanMetamorphite consisting of recrystallize limestone, Upper Eocene-Upper Oligocene aged Kırkgeçit Formation consisting of marl, sandstone, conglomerate and arenaceous limestone units, Upper Miocene – Pliocene? aged Çaybağı Formation consisting of sandstone, marl, tuff units, Upper Miocene-Pliocene aged Solhan Volcanics and Quaternary alluviums.Within the scope of the study, petrographical and geochemical properties of tuff levels related to Çaybağı Formation and the lava flows of Solhan Volcanics were examined.As a result of the petrographical and geochemical studies, it is determined that the tuffunits of the Çaybağı Formation are composed of plagioclase, amphibole, biotite and opaque minerals and they have andesitic compound. The tuff units are in calc-alkaline character and indicate to arc magmatism properties.Petrographical and geochemical data reveal the lava flows of the Solhan Volcanics, which is the main issue of the study, in basaltic composition. The main minerals of the basalts are plagioclase, olivine, clinopiroxene and nepheline. Beside the main one the opaque minerals and secondary minerals such as calcite and serpentine, are the constituents of the basalts. The majority of basalts are in alkaline and less amount of it shows subalkaline character. The latter one is in calc-alkaline-tholeiite transition character. It is thought that, the alkaline and subalkaline basalts, which have same origin, are produced by approximately %5-35 of partial melting of a spinel lherzolithic source. Within plate basalt character of the Solhan Volcanics is determined by geotectonic discrimination diagrams.The household of Solhan Volcanics is East Anatolian Compressional Region where strike-slip faults are take on important amount of deformation. These strike-slip faults create the local tension region. Solhan Volcanics, highly possible, come to surface throught deep fracture systems, which are formed in local tension region during the Upper Miocene Pliocene.