Ottoman Baroque architecture seen through five Selatin Mosques

Abstract

oz BEŞ SELATİN CAMI YOLUYLA OSMANLI BAROK MİMARİSİNİN BİR DEĞERLENDİRMESİ Erşahin, Serap Yüksek Lisans, Mimarlık Tarihi Anabilim Dalı Tez Yöneticisi: Prof. Dr. İnci Aslanaoğlu Eylül 1999, 293 sayfa Bu tez barok üslup etkisi altında onsekizinci yüzyıl Osmanlı cami mimarisini incelemektedir. Beş selatin cami çalışmanın ana öğesi olarak seçilmiştir. Prestij mimarinin en iyi örneklerinden birkaçı olmaları nedeniyle, bu camiler batılılaşma sürecinde ortaya çıkan sosyal yapıdaki değişikliklerin mimari alana etkilerini açıkça ortaya koymaktadır. Onyedinci yüzyılın sonlarından itibaren, Avrupa ülkeleriyle kurulan karşılıklı ilişkiler neticesinde Osmanlı İmparatorluğu 'nun sosyal yapısında değişimler başlamıştır. Yeni zihniyet ve dünya görüşü mimari alana da yeni kavramların girmesine neden olmuştur. Sözü edilen beş cami, külliye içindeki diğer yapılarla beraber incelenmiş ve bu eserler yoluyla Avrupa'da ortaya çıkan barok üslubun Türk mimarları tarafından başarılı bir şekilde özümsenerek adına Osmanlı Baroğu denilen yeni bir üslubun doğuşu ortaya konmuştur. Bu tez incelenen camilerin Avrupa barok mimari eserlerinin kopyası olmadığını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Onsekizinci yüzyıl Osmanlı mimarisininheterojen bir karaktere sahip olduğunu; klasik üslubun rasyonel yapısal organizasyonu ile dekoratif elemanlarıyla öne çıkan barok üslubun başarılı bir birleşimi olduğunu ortaya koymaya çalışmaktadır. Ayrıca, Osmanlı toplum yapısının değişim sürecinde ve katı dini tabuların yıkılmasıyla birlikte laik ve rasyonel dünya görüşünün doğuşunda, taşıdıkları sembolik anlam nedeniyle, bu camilerin tarihi önemleri tartışılmaktadır. Kısaca, Osmanlı barok mimarisi beş selatin caminin ışığı altında incelenmektedir. Anahtar Kelimeler: Batılılaşma, Rasyonel Yaklaşım, Sosyal dönüşüm, Barok, Rokoko, Cami Mimarisi, Laikleşme VI

ABSTRACT OTTOMAN BAROQUE ARCHITECTURE SEEN THROUGH FIVE SELATİN MOSQUES Erşahin, Serap M. A., Department of History of Architecture Supervisor: Prof. Dr. İnci Aslanaoğlu September 1999, 293 pages This thesis discusses eighteenth century Ottoman mosque architecture under baroque influences. Five selatin mosques were chosen as the main concern of this study. Being the best examples of the prestigious architecture, these works explicitly exhibit the changes in social context as an outcome of the westernization process and their reflection on the architectural field. Starting from the end of the seventeenth century, as a result of the mutual relationships established with European countries, the social structure of the Ottoman Empire started to change. The new mentality and worldview brought new concepts into the architectural field. Examining these mosques together with the charity buildings around, we come to the assertion that the baroque style, which emerged in Europe, was so successfully assimilated by the Ottoman architects that a new style called `Ottoman Baroque` was born. This thesis aims to prove that these mosques cannot be evaluated as the imitation of the western baroque works and tries to find out the heterogeneous 111character of eighteenth century Ottoman architecture; Ottoman Baroque is the successful integration of the rational structural organization of the classical style with the elegant decorative features of the baroque. We also discuss the historical significance of these works regarding their symbolical meaning in the social transformations that the Ottoman society had undergone and the collapse of the strict religious taboos together with the birth of the secular and rational worldview. In short, this thesis analyses the general features of the Ottoman baroque architecture in the light of the five significant selatin mosques. Key Words: Westernization, Rational Approach, Social Transformation, Baroque, Rococo, Mosque Architecture, Secularization IV