Hazarlarda devlet yönetimi

Abstract

Hakanlığa ad veren Hazarların Türk olduğu ve Orta Asya'dan geldikleri kesindir. Hazarları diğer Türk devletlerinden ayıran iki önemli özellik vardır ki bunlar Hazarların Museviliği seçen ilk ve tek Türk boyu olması ve tabi ki konumuzun özünü barındıran devlet yönetimindeki farklılıklarıdır. Hazarların devlet yönetimi Batı Göktürk kağanlığından miras kalmakla birlikte Hazarlara has bir özellik taşımaktadır. Bu sistem de, Hazar Hakanı devletin var olma sebebi, Hakan Bek?in iktidar dayanağıdır. Ancak Hazar hakanı devlet yönetimine katılmaz, icra yetkisi yok denecek kadar azdır. Onun yerine ülkeyi yöneten, seferlere çıkan, savaşlar yapan Hakan Bek yani Hazar Kralıdır. Hakan Bek bu yetkileri Hazar Kağanı yerine uygular. Bu sistem değişikliğinin ne zaman ve nasıl olduğu tam olarak bilinmemekle birlikte, Göktürk Devleti zamanında oturan ama yönetmeyen kağanların bir diğer adıyla ?ev kağanlarının? varlığını bilmekteyiz. Buradan yola çıkarak Hazarlardaki bu sistem değişikliğinin Göktürklerden gelen bir anlayışın tezahürü olduğu kanısına varmaktayız. Bu yönetime çifte krallık demek mümkün ancak Cassel'e göre, Hazarlar `da ki çift yönetim sistemi ile Satranç oyunu arasında büyük benzerlik vardır. Satranç oyununda Şah ve vezir vardır, Şah tek başına durup etrafındaki hizmetkârları taraflarından korunur, gücü azalır. Ancak adım adım ilerleyebilir, vezir ise tahta üzerinde en güçlü olanıdır. Bütün tahtaya o hâkimdir. Fakat vezir yenildiğinde oyun bitmediği halde Şah, mat edilince oyun biter. Hakan satranç tahtasındaki Şah'a, Beg ise Vezir'e benzer, bütün yetkiler Beg'in olduğu halde, devleti, Hakan temsil eder.

It is certain that Khazars who named the Khan state are Turk and came from Central Asia. There are two features that make Khazars distinguishable from other Turkish governments; one is the Khazars are the first and only Turkish tribe opting for Judaism and the differences in state management, which at the same time make up the core of this study. Heritaged from the Western Gokturks, though, the state managament in Khazars has traits peculiar to Khazars. In this system, the Khan of the Khazars is the reason for the existence of the government and the power source of Khan Bek. However, Khazan Khan isn't involved in the state management and has almost no execution authority. The one who governs the country, attends to battles and fights on his behalf is Khan Bek i.e.the King of the Khazars. That is, Khan Bek uses these authorities on behalf of the Khan of Khazars. Although we do not definitely know when and how this shift in the system happened, we are aware of the existence of ?home Khans?, who would hold the throne but not govern, in Gokturk times. Based on this, we believe that the system shift in Khazars is a result of Gokturk view. According to Cassel, there are great similarities between mutual ruling system in the Khazars and chess. In chess, there are the King and Vizier. While standing alone, The King is protected by its servants around and loses power. Although the King can only move step by step, the Vizier is the strongest one on the board. The Vizier holds the control over the board. However, the game doesn't end by the defear of the Vizier; rather, when The King is checkmated. The Khan is similar to The King in chessboars whereas the Beg to Vizier; that is to say, The Khan represents the country while The Beg holds all the control.