Aterosklerotik karotis stenozunda endarterektomi sonrası semptomatik ve asemptomatik karotis aterom plaklarının karşılaştırılması

Abstract

ÖZET Son yıllarda teknoloji ve tedavi alanındaki majör gelişmelere rağmen aterosklerotik damar hastalığı erişkinde en önemli mortalite ve morbidite nedeni olmaya devam etmektedir. Atcrotromboz toplumda en sık rastlanan hastalık olup, en fazla morbidite ve mortal iteye yol açan süreçtir. Hastalığın anatomik olarak belirgin bölgelerde neden daha sık geliştiğine ait açık bilgi olmamakla beraber tümünde patofizyolojik süreçler birbirine çok benzerdir. Bir hastada klinik olarak bulgu ortaya çıktığında, başka bir yerde de olası bir aterosklerotik sürecin olduğu düşünülmelidir. CRP akut faz proteinlerinden biridir, serum ve plazma seviyeleri; infeksiyöz ve noninfeksiyöz inflamaluvar hastalıklarda ( romatoid artrit, kardiyovasküler hastalıklarda ve periferik arter hastalıklarında yükselir.), CRP değerleri 4 -8 saatlik dönemde akut olarak yükselir. CRP ölçümleri, inflamatuvar olaylar ve ilgili hastalıklar için diagnoz, tedavi ve monitörizasyon için gerekli bilgileri verir (107). Olgun aterosklerotik lezyonlarda fibrin ortak bulgudur. Plaktaki fibrin kendini daha çok plaktaki kronik hemoraji ile gösterir. Plak içi hemoraji, karotis arter çalışmalarında sık karşılaşılan morfolojik karakterdir. Endotel hücre hasarı veya disfonksiyonuna yol açan, inflamatuvar ve aterosklerotik damar hastalıklarında yüksek vWF düzeyleri tespit edilmektedir. Bu da vWF'ü endotelyal disfonksiyon veya zedelenmesinin göstergesi olarak kullanılabileceğini göstermektedir. Temel çalışmalarda, homosistein seviyeleri yükselmiş olan hastalarda kardiyovasküler hastalık riskinin az-orta derecede artmış olduğunu göstermiştir. -65-Çalışmamızda, aterosklerotik süreç sonucu gelişen karotis stenozunun, hastalarda semptomatolojik farklılıklar göstermesinin aterom plağı ile olan bağlantısını biokimyasal olarak incelemeyi amaçladık Çalışmamız, karotis arter darlığı nedeniyle karotis endarterektomi ameliyatı uygulanan 36 hasta üzerinde yapılmıştır. Hastalar nörolojik bulgularına göre semptomatik (11=20) ve asemptomatik (n=16) olarak ayrıldı. Bu hastalardan elde edilen karotis aterom plaklarında sCRP. homosistein, vWF, fibrin düzeylerine bakıldı. Sonuç olarak; sCRP, fibrin ve vWF'un aterom plağı içerisinde ölçülen değerlerini semptomatik grupta asemptomatik gruba oranla istatistiksel olarak anlamlı derecede yüksek bulduk. Medikal tedavi ile plazma konsantrasyonları düşürülme şansı bulunduğunda bu maddelerin plaktaki konsantrasyonlarının düşüp düşmeyeceği konusunda yeterli araştırma henüz bulunmamaktadır. Ancak vWF, fıbrinojen ve sCRP düzeyleri yüksek plakların aynı zamanda semptomatik olması, ateroskleroz düzeltilmese bile semptomların ortadan kaldırılması için bahsedilen biyokimyasal moleküllerin düzeyinin düşürülmesi ve takip edilmesi gereğini akla getirmektedir. -66-

SUMMARY Although there are major improvements in technology and treatment, at recent years, atherosclerosis seems to have a very important role in morbidity and mortality in adults. Atherothrombosis is the most common disease in society. Although there is not enough evidence of the anatomical appearance of the disease at certain sites, the pathophysiologic progression of the disease is similar at all localisations. Once a clinical sign of atherosclerosis established, the probabilty of the disease in another site must be kept in mind. CRP is an acute phase reactant. Its' plasma and serum concentration increases in infectious and non-infectious inflammatory diseases. ( Rhomatoid arthritis, cardio vascular diseases, peripheral arterial diseases ). The plasma level of the CRP increases acutely in 4-8 hour period. Evaluation of CRP levels, provides information for the diagnosis, treatment and monitorisation of the inflammatory diseases and other relevant diseases. Fibrin is the common feature in mature atherosclerotic lesion, lntraplaque fibrin presents itself as chronic intraplaque hemorragia. lntraplaque hemorragia is a morphological event that can commonly be seen in studies associated with carotid artery. High plasma levels of vWF can be associated with inflammatory and atherosclerotic diseases that cause endothelial dysfunction or damage. That shows endothelial dysfunction or damage can be assessed by measurement of plasma levels ofvWF. -67-Most of the studies concerned with homocysteine have shown high levels of homocysteine are associated with mild-moderate risk of cardiovascular disease. In this study, our aim was to examine the role of the atherom plaque on the symptomatologic variation of patients with atherosclerotic carotid artery stenosis, by biochemical assesment. Our study included 36 patients, who underwent carotid endarterectomy for carotid artery stenosis. The patients were divided into two groups according to neurological symptoms. ( Symptomatic patients (n=20) and Asymptomatic patients (n=16) ). The levels of sCRP, homocysteine, vWF, and fibrin in atherom plaque were measured. In conclusion, sCRP, fibrin and vWF levels in atherom plaque were statisticaly significiantly higher in the symptomatic group than the asymptomatic group. There are no previous study that examines, whether lowering the plasma concentration of these substances with medical therapy can also decrease the concentration of them in atherom plaque. But patients that are symptomatic has plaques with high vWF, fibrin and sCRP levels. At conclusion, lowering the levels of these biochemical molecules can provide treatment of the symptoms, even if the atherosclerosis can not be treated. ?68-