Kırgız ve Anadolu masallarındaki hayvan motifleri ile bu masalların dil ve üslup incelemesi

Abstract

İlk insandan günümüze belli aşamalardan geçerek oluşan masallar, içinde geliştikleri toplumun sosyal yapısını, davranışlarını, gücünü, korkularını bünyelerinde barındıran ve olağan üstü özellikler taşıyan en eski edebi türlerin başında gelmektedir. Önceleri şifahi kültürle yayılma alanı bulan masal türü, daha sonra asıl kaynaklarından tercüme edilerek tüm dünyaya yayılmıştır. Tercüme edilen masalların başında ise hayvan masalları gelmektedir. İnsanlar, doğa karşısındaki çaresizliklerini ve hayat karaşısındaki duruşlarını hayvanlara yükleyerek onlara olağanüstü ve insani özellikler kazandırmışlardır. Bu da fabl olarak adlandırılan hayvan masallarının oluşumunu sağlamıştır.Masal türünün yayılma göstererek gelişmesi aynı kültürden beslenen toplumların kültürünü de etkileyerek ortak özelliklerin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Kırgızlar ve Anadolu Türkleri akraba iki toplumdur. Bu sebeple her iki kültürün masal geleneği birbirine çok benzemektedir. Kırgızlar eski inanışları ve yaşam şekilleri dolayısıyla tabiat unsurlarını, hayvan motiflerini masalarında kullanarak sembolleştirmiş ve doğadaki hayvan insan, hayvan hayvan ve diğer varlıklarla hayvanların ilişkisini masallara taşımıştır. Anadolu masal geleneğinde de aynı özellikler görülmektedir. Bizim çalışmamızın da ana konusunu Kırgız ve Anadolu masallarındaki motif yapısı ve mukayesesi oluşturmaktadır. Masalların incelenmesinde milletler arası tasnifler esas alınarak masalların kaynak ve sayfa numaraları hakkında bilgiler verilmiştir. Birinci bölümde, masal kavramı, masallar üzerine yapılan bilimsel çalışmalar, Kırgızistan'da ve Anadolu'da masal türüne genel bir bakış, masalın tasnifi, hayvan masalı kavramı ve hayvan masalları üzerine yapılan çalışmalar hakkında bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde ise masalların motif sırası üzerinde durulmuştur. Üçüncü bölümde masallardaki motif sırasına göre; temalar, kahramanlar, mekânlar, yiyecekler ve eşyalar mukayeseli bir şekilde incelenmiştir. Dördüncü bölümde masallar dil ve üslup yönünden karşılaştırılarak sonuç bölümünden sonra, incelenen hayvan masallarının metinleri eklenmiştir.Anahtar kelimeler: Sözlü edebiyat, Kültür, Masal, Hayvan masalları, Motif

Having been formed through certain phases from the primitive human to modern day, stories are the most important ancient literary genre, which contain community's social structure, behaviors, power and fears and have splendid characteristics as well. Story genre started to range to the world by verbal culture at first, then by translations. Animal stories are the primary ones. People gave animals outstanding qualities, anthropomorphize them and attribute their own despair against the nature and attitude towards life to animals. Hence this creates animal stories called fables.Development of stories through spreading reveals joint qualities of societies by influencing their cultures. Kyrgyz and Anatolian Turks have kinship with each other. Therefore these two cultures' story tradition very resembles each other as well. Kyrgyz symbolized nature elements by using animal motifs in their stories because of their old beliefs and living styles and carried animals' relationships with human, animals and other creatures to stories. Similar characteristics are seen in Anatolian story tradition as well. Our study's main subject is the motif structure of Kyrgyz and Anatolian stories and their comparison. While analyzing stories, their references and page numbers were given based on international sorting. The first chapter consists of story concept, academic literature on stories, an overview of story genre in Kyrgyz and Anatolia, story sorting, animal story concept and literature about animal stories. The second chapter emphasizes stories' motif sequence. In the third chapter; themes, heroes, places, foods and things were analyzed comparatively according to the motif sorting. The fourth chapter gives a comparison of stories within the perspective of language and style. Animal stories' texts were attached after the conclusion.Keywords: Oral literature, Culture, Story, Animal stories, Motif.