Evaluation of alterations in Ottoman Hans in Tire for their restitution

Abstract

Adı-Soyadı: Sevinç ÇULCUOkul: zmir Yüksek Teknoloji EnstitüsüAnabilim Dalı: Mimari Restorasyon Anabilim DalıProgramı: Mimari Restorasyon ProgramıTez Ba lı ı: Tire Osmanlı Hanları'ndaki De i ikliklerin RestitüsyonaYönelik De erlendirilmesiÖZETTürk ticaret mimarisinde, 13. yy'dan 19. yy ba larına kadar in a edilen han yapıları,bulundukları kentin ya da bölgenin fiziksel, ekonomik ve toplumsal geli imini yansıtmalarıbakımından büyük önem ta ımaktadırlar. Özellikle ticaret yo unlu u olan bölgelerde in aedilen bu yapılar, zaman içinde bu yo unlu un azalması, ekonomik yapının de i mesi gibinedenlerle, de erlerini kaybetmi ler ve hızla yok olmaya ba lamı lardır.Anadolu'nun batısında, ticari ve tarımsal üretim bakımından önemli bir bölgedebulunan Tire, Beylikler Dönemi'nde Aydıno ulları'nın, Osmanlılar Dönemi'nde ise AydınSanca ı'nın merkezi olması nedeniyle, özellikle 15. ve 16. yy'larda idari , siyasi ve ticariaçılardan önemli bir merkez durumundadır. Bu dönemde olu an ticari canlılık sonucu kenttepek çok han yapısı in a edilmi tir. Ancak bu yapılardan günümüze sadece Çöplüce Han, KutuHan, Bakır Han, Ali Efe Han ve Yeni Han ula abilmi tir. Zaman içinde hızlı bir ekilde yokolan ve günümüzde i levlerini yitirmi olan bu yapıların eski bir Osmanlı kentinin fizikselyapısını ve toplumun sosyal, kültürel ve ekonomik yapısını yansıtmaları açısından korunmalarıönem ta ımaktadır. Az sayıda örne i kalan Tire hanlarının koruma çalı malarınınplanlanmasında öncelikle özgün mimari özelliklerinin belirlenmesi gerekli görülmü tür.Bu amaçla, çalı ma, yapılardaki de i mi liklerinin incelenmesi ve elde edilecekverilerle özgün durumlarına ili kin restitüsyon çalı malarının gerçekle tirilmesi üzerineyo unla tırılmı tır. Yapılan restitüsyon çalı maları restorasyon ve koruma kararlarının dahasa lıklı ve do ru verilmesini sa layacaktır.Öncelikle Tire'deki mevcut hanlar ve konumları tespit edilmi , yapılarla ilgili tarihiara tırma yapılmı tır. Yapıların günümüzdeki durumları incelenmi , de i mi likleri belirlenmive de erlendirilmi tir. Elde edilen veriler tarihi ara tırma ve kar ıla tırmalı çalı malarladesteklenmi ve hanların özgün durumlarına ili kin restitüsyon çalı maları gerçekle tirilmi tir.Anahtar Kelimeler: ehir çi Hanları, Tire, De i mi lik, Restitüsyon, Osmanlı Hanları

Name: Sevinç ÇULCUSchool: zmir Institute of TechnologyDepartment: MSc in Architectural RestorationMajor: Architectural RestorationTitle of Thesis: Evaluation of Alterations in Otoman Hans in Tire for TheirRestitutionABSTRACTIn Turkish commercial buildings architecture, han buildings that were constructedbetween 13th and 19th century, are historical evidences that reveals commercial, social, culturaland economical condition of the cities in which they were located. These buildings weregenerally built in the regions that had commercial potential. As a result of increasing intensity,changes in economic structure etc. they lost their value and started to disappear rapidly.Tire, located in western Anatolia, a region of commercial and agricultural importance,was the center of Aydıno ulları in Beylikler Period, and the center of Aydın Province inOttoman Period. It was an important settlement in terms of politics, science, art and tradeespecially in the 15th and 16th centuries. In this period, as a result of increasing commercialactivities, lots of hans were built. However, among these hans only Çöplüce Han, Kutu Han,Bakır Han, Ali Efe Han and Yeni Han exist today. Since they reflect one of the old Ottomancity?s physical status and also social, cultural and economical status of society, theconservation of these hans gains importance. At the planning period of the conservation studyof Tire Hans, it is important to determine their original architectural characteristics.Therefore, the study focused on the investigation of alterations, and preparation of therestitution study which reveals their original state by the data obtained. Such enable one to takemore conscious decisions for their preservations.First, the existing hans of Tire and their location were determined and their historicalbackgrounds were investigated. The present condition of these buildings and their alterationswere determined and evaluated. The obtained data was supported with historical research andcomparative studies. After that the restitution projects that show the original situation of thesehans were prepared.Key Words: City Hans, Tire, Alteration, Restitution, Ottoman Hans