Hisse senedi geri alımının nedenleri, türleri, fiyatlara olan etkisi, muhasebeleştirilmesi ve vergilendirilmesi

Abstract

Bu çalışmada, yakın bir gelecekte uygulamaya girecek hisse senedi geri alımı işlemlerinin nedenleri ve türleri açıklanarak bu işlem ile hisse senedi fiyat performansı arasında pozitif bir ilişki olup olmadığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Hisse senedi geri alımı ile piyasadaki fiyat performansı arasında olumlu bir ilişki bulunduğu literatürde çeşitli çalışmalar ile tespit edilmiştir. Bu çalışmalarda hisse senedini geri alan firmaların piyasa fiyatlarında normalin üzerinde bir getiriye sahip olduğu belirtilerek bunun en önemli nedeni olarak geri alım işlemi ile piyasalara `sinyal' gönderilmesi gösterilmiştir.Çalışmada hisse senedi geri alımının sebepleri üzerinde durulmuş ve bu sebeplerin arasında başlıca ekonomik gayelerin olduğu gözlemlenmiştir. Ekonomik gayeler arasında şirketlerde yer alan atıl nakit değerlerin ortaklara dağıtılması, sermaye yapısının değiştilerek şirketin istenen borç-sermaye oranına sahip olması, dolaşımda yer alan hisselerin birim başına düşen kazancının artırılması ve piyasalara şirketin durumu ile ilgili sinyallerin verilmesi sayılmıştır. Ekonomik olmayan nedenler arasında ise şirketlerin kendini olası satınalmalara karşı savunması, ortaklar arasında servet transferi yapılması ve çalışanlar ile yöneticilere verilen hisse senedi opsiyon yükümlülüklerin yerine getirilmesi yer almaktadır. Hisse senedi geri alımlarının türleri arasında ise açık piyasa geri alım programları, sabit fiyat ihaleleri, Hollanda tipi ihaleler ve özel geri alımlar yer almaktadır.Hisse senedi geri alımlarının hisse senedini geri alan şirket tarafından ne şekilde muhasebeleştirileceği de çalışmada analiz edilmiştir. Uluslararası muhasebe uygulamaları ve Türkiye'deki uygulamalarda genel olarak hisse senedi geri alımı yapan şirketin özkaynaklarında bir azalma olması gerektiği ve muhasebe işleminin buna göre yapılması gerektiği düzenlenmiştir. Hisse senedi geri alım işleminin ne şekilde vergilendirilmesi gerektiğinin tespiti için çeşitli ülke uygulamaları incelenmiş ve ülkelerde farklı uygulamaların olduğu gözlemlenmiştir. Hisse senedinin geri alımı ortaklar açısından kimi uygulamalarda `değer artış kazancı' olarak tanımlanmışken kimi uygulamalarda `temettü kazancı' olarak tanımlanmıştır. Türkiye'de henüz bu işlemlerin vergisel durumu netleştirilmemiştir.Çalışmada ayrıca hipotez testi yolu ile hisse senedini geri alan firmalar ile almayan firmaların belirli vadelerdeli hisse senedi getirileri arasından istatistiki olarak anlamlı bir fark olup olmadığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Türkiye'de henüz uygulaması bulunmadığı için istatistiki analiz için veri setine dahil edilen firmalar ABD'de NYSE Borsasına kote şirketler arasından geçmiş 4 yıla dönecek şekilde seçilmiştir. Çalışmanın sonucunda hisse senedi geri alım programı açıklayan şirketlerin hisse senetlerinin 1 günlük bir zaman periyodunda NYSE endeks getirisinden daha fazla bir getiri sağladığı görülmüş ancak daha uzun vadelerde aynı sonuca ulaşılamamıştır.

It is attempted in this study to determine an existence of a positive relationship between share buy backs - which is due to be in effect in the near future - and the price performance of the shares by explaining the reasons and types of share buy backs. The existence of a positive relationship between share buy backs and the price performance has been determined in the literature by various analysis. These analysis point out the `signalling? as the most important reason explaining the abnormal share returns of those companies buying back their shares.The study is also focusing on the reasons of buy backs and it has been observed that the economic reasons are the major one among others. The economic reasons consist of distribution of free cash reserves to the shareholders, reaching the desired level of debt-capital via changing the capital structure, increasing the earnings per share that are in circulation and conveying signals to the markets about the situation of the company. The reasons that are not mainly economic consist of defending against an undesired take-over, transfer of wealth between the shareholders and meeting the commitment of share options that are granted to managers and employees of the company. The types of share buy backs consist of open market buy back programs, fixed price tender offers and the Dutch Auctions.The accounting methodology to be used by the company buying back her shares is also analysed in the study. The international and Turkish standards regulate that the accounting transaction must be done to result in a decrease in the total equity of the company buying back her shares. The various country applications are also analysed to determine how the share buy backs must be taxed and it has been observed that there are different applications accepted by the countries. Some of the countries treat the share buy back as a `capital gain? whereas some other treat it as `dividend income?. The taxation rule of this transaction is not yet clarified in Turkey.The study also aims to determine through a hypothesis testing methodology whether there is a statistically significant difference in the returns of the companies buying back their shares versus the others that do not. As there is no data for the analysis from the Turkish markets, the companies included into the study have been selected from NYSE in USA dating back to 4 years from now. The study reveals that the share returns of the companies having bought back their shares is higher than those that did not within a period of 1 day. However, the same finding was not validated for share returns wihin periods longer than 1 day.