Yaralamalı trafik kazalarında alkol ve bazı benzodiazepin grubu ilaçların aranması ve yöntem optimizasyonu

Abstract

Benzodiazepinler, merkezi sinir sistemi üzerindeki etkilerinden dolayı uykusuzluk tedavisinde, anksiyete önlemede ve kas ağrılarında sıklıkla reçetelendirilen ve bağımlılık potansiyeli yüksek olan ilaçlardandır. Alkol ise tıp, endüstri gibi birçok alanda yaygın şekilde kullanılmaktadır. Alkolün merkezi sinir sistemi üzerindeki etkileri nedeniyle, kullanıcılarda davranış değişiklikleri görülür. Ülkemizde ve dünyada kötüye kullanımı da yaygın olan bu maddeler şiddet, hırsızlık, cinsel saldırı gibi suçların kolaylaşmasına sebep olabilir ve sürüş güvenliğini olumsuz etkileyebilirler. Alkolün yasal ve kolay ulaşılabilir olması da suçun bir parçası olmasını kolaylaştırır.Bu çalışmada yaralamalı trafik kazalarında alkolün ve benzodiazepinlerden diazepam, klonazepam, alprazolamın varlığı araştırılmıştır. Ayrıca serum örneklerinde benzodiazepin tayini için seçici ve güvenilir bir analiz yöntemi geliştirilmiştir. Bu amaçla Sağlık Bilimleri Üniversitesi Haseki Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Polikliniği'ne yaralamalı trafik kazaları sonucu başvuran sürücülerden tam kan ve serum örnekleri alınmıştır. Benzodiazepinlerin serumdan nicel ve nitel tayini için Gaz Kromatografisi-Kütle Spektrometrisi (GC-MS) sistemi kullanılarak yöntem geliştirilmiş ve analiz yapılmıştır. Tam kanda alkol analizi için ise Head Space/Gaz Kromatografisi-Kütle Spektrometresi (HS/GC-MS) sisteminden yararlanılmıştır.Çalışmada; diazepam için 1.25-30 μg/mL doğrusal aralığında R2= 0.9997 (y=0,3949x-0,0178) bulundu. Geri kazanım oranı 7.5 μg/mL konsantrasyonda %76.67±8.17, 20 μg/mL konsantrasyonda %73.30±7.85 bulundu. Alprazolam için 5-120 μg/mL doğrusal aralıkta R2= 0.9990 (y=0,2121x-0,1654) bulundu. Geri kazanım yüzdeleri 30 μg/mL konsantrasyonda %74.53±8.27, 80 μg/mL konsantrasyonda %74.08±9.52 bulundu. Klonazepam için 10-60 μg/mL doğrusal aralıkta R2= 0.9987 ( y=0,02392x-0,03803) bulundu. Geri kazanım yüzdeleri 15 μg/mL konsantrasyonda %74.60±9.38, 40 μg/mL konsantrasyonda %70.23±10.23 hesaplandı. Klonazepam-TMS için 10-60 μg/mL doğrusal aralıkta R2= 0.9970 (y=0,1159x-0,2259) bulundu. LOD ve LOQ değerleri sırasıyla diazepam için 0.396 μg/mL ve 1.201 μg/mL, alprazolam için 0.887 μg/mL ve 2.688 μg/mL, klonazepam için 3.472 μg/mL ve 10.521 μg/mL, klonazepam-TMS için 4.885 μg/mL ve 14.802 μg/mL'dir. Sürücülerden alınan 40 serum numunesinin hiçbirinde diazepam, alprazolam ve klonazepam etken maddelerine rastlanmadı. Alkol analizi için toplanan 37 tam kan numunesinin 6'sında etil alkole rastlandı. Bu çalışmada sürüş güvenliğini olumsuz etkileyen bazı benzodiazepinlerin varlığını tespit etmek üzere analitik olarak geçerli bir analiz yöntemi geliştirilmiştir, çalışmanın bu yöntem ile daha fazla sayıda olgu ile sürdürülmesi planlanmaktadır.

Benzodiazepines are frequently prescribed drugs due to their effects on central nervous system in the treatment of sleep disorders, anxiety and muscle pain and also have addiction potential. Moreover, addiction potential of these drugs makes them the most abused prescribed drug group around the world and in our country. Alcohol is widely used in many areas such as medicine and industry. Due to the effects of alcohol on central nervous system, behavioral changes can be observed. Alcohol and benzodiazepines, which are frequently abused can cause violence, theft, and sexual assault crimes and impair driving safety as well. Alcohol is legal and easily accessible which makes it easy to be a part of a crime. In this study presence of alcohol and diazepam, alprazolam and clonazepam among benzodiazepines on driving ability and injured traffic accidents was investigated. In addition, it was aimed to develop a selective and reliable GC-MS method for determination of benzodiazepines in serum samples. For this purpose, whole blood and serum samples were collected from injured drivers involved in traffic accidents in University of Health Sciences, The Emergency Clinic of Haseki Training and Research Hospital. The method was developed and serum samples were analyzed using the Gas Chromatography-Mass Spectrometry (GC-MS) system for the quantitative and qualitative determination of benzodiazepines. For alcohol, whole blood samples were analyzed by Head Space / Gas Chromatography-Mass Spectrometry (HS / GC-MS) system. In this study, the linearity range of diazepam was found 1.25-30 μg/mL with R2= 0.9997 (y=0.3949x-0.0178). The recovery ratios were found %76.67±8.17 at 7.5 μg/mL and %73.30±7.85 at 20 μg/mL. The linearity range of alprazolam was found 5-120 μg/mL with R2= 0.9990 (y=0.2121x-0.1654). The recovery ratios were found %74.53±8.27 at 30 μg/mL and %74.08±9.52 at 80 μg/mL. For clonazepam the linear range was found 10-60 μg/mL and R2= 0.9987 ( y=0.02392x-0.03803). The recovery ratios were found %74.60±9.38 at 15 μg/mL and %70.23±10.23 at 40 μg/mL. For clonazepam-TMS the linear range was 10-60 μg/mL and R2= 0.9970 (y=0,1159x-0,2259). LOD and LOQ values were 0.396 μg/mL ve 1.201 μg/mL for diazepam, 0.887 μg/mL ve 2.688 μg/mL for alprazolam, 3.472 μg/mL ve 10.521 μg/mL for clonazepam and 4.885 μg/mL ve 14.802 μg/mL for clonazepam-TMS respectively. No diazepam, alprazolam or clonazepam active ingredients were found in any of the 40 serum samples collected from drivers. But 6 of 37 whole blood samples were determined as positive for alcohol. As a conclusion, a validated analytical method was developed for determination of benzodiazepines which impair driving ability, it is planning to conduct for further studies with more cases.