Dış mekânda iyi hissetme durumuna etki eden bileşenlerin değerlendirilmesi

Abstract

İyi hissetmek; insanın hayatının sosyal, fiziksel, ruhsal ve zihinsel her alanında kendisini mutlu hissettiği bir durumdur ve insan-toplum yaşamında çok sayıda iyileştirici etki yapmaktadır. Yapılaşmış çevre kurgusu ise iyi hissetme durumuna etki eden en önemli hususlardan birisidir. Geçtiğimiz yıllarda tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de iyi hissetme durumuna etki eden önemli değişimler yaşanmaya başlamıştır. Bu değişimler arasında en belirgin faktörlerden birisi kentleşmedir. Son yıllarda etkisini iyice arttıran kentleşme hareketi beraberinde düzensiz yapılaşma, araçsallaşma ve doğal çevreden uzaklaşma gibi çeşitli sorunları getirmekte ve çoğu zaman kullanıcısı üzerinde bir stres etkeni olmaktadır (Day, 2002). Bu sorunlar ise günümüz toplumunun belirleyicilerinin daha çok stres, depresyon, hareketsizlik, sosyal izolasyon, yabancılaşma ve obezite gibi özellikler olmasına yol açmaktadır. Dolayısıyla, iyi hissetmeyi olumlu yönde etkileyen bir çevre ortamının sahip olması gereken niteliklerin araştırılması önemlidir. Bu doğrultuda, yapılaşmış çevrenin insan faktörünü göz önünde bulundurması ve kullanıcılarının sosyal, fiziksel, zihinsel ve ruhsal yönde beklentilerini karşılayabilmesi stresin negatif etkilerini hafifletme ve yaşamsal kalitenin yükselmesine neden olmaktadır. İnsanın etkileşim halinde olduğu çevresinden en önemli beklentisi içerisinde iyi hissetmektir. İnsanın çevresi ile olan etkileşim düzeyi arttıkça kendisini daha iyi hissetmektedir. Buradan hareketle yapılan çalışmada öncelikli varsayım; çevrenin insanın iyi hissetme durumunu olumlu ya da olumsuz bir şekilde etkilediğidir. Bu doğrultuda tez çalışması; yapılaşmış çevre dış mekânlarında iyi hissetme durumuna etki eden bileşenlerin ara mekânlar üzerinde yoğunlaşılarak değerlendirilmesini amaçlamaktadır. Bu sayede, insan odaklı, yaşam kalitesinin yüksek olduğu iyileştirici bir çevre ortamının sahip olması gereken nitelikler araştırılmıştır.

Well-being is a mental state where a person feels happy and satisfied in social, physical and spiritual aspects of his/her life. The state of well-being has crucial effects on humans' lives and society. One of the most effective ways to enhance well-being is the built environment. We spend the majority of our time in the built environment that contains buildings and the outdoor spaces around them. Therefore, the built environment is all around us. And what is all around us affects the feeling of well-being. During recent years, significant changes have started to affect the feeling of well-being. One of the most significant factors among these changes is urbanization. Urbanization brings about various problems such as irregular settlements, vehicle dominated context, lack of social and green spaces. It also places a considerable amount of stress on its users. The inability of the built environment to meet human needs and to promote a healthier lifestyle causes people to suffer from more stress, depression, sedentary lifestyle, social isolation, alienation and obesity. These problems are defined as the new determinants of 21st-century society.The first assumption of this study is that; the environment affects people's well being in a positive or negative way. In this direction, the thesis aims to evaluate the components of well-being at outdoor spaces of the built environment. In this way, the qualifications of a human-oriented and nourishing environment are investigated. To sum up, this study investigates how the organization of intermediate spaces affect well-being in different patterns.