Ticari bankalarda kârlılığı belirleyen faktörler: Türk ticari bankacılık sektörü üzerine bir uygulama

Abstract

Bankalar, finansal sistemin temel kurumlarıdır. Bankacılık sektörünün sağlam bir yapıya sahip olması, sektörün kârlılık düzeyi ile yakından ilişkilidir. Çünkü kâr, bütün işletmeler için en önemli finansman kaynağıdır ve sermaye yapısının kuvvetlendirilmesi için gerekli koşuldur. Kârlılık, bankaların sektördeki rekabet güçlerinin ve aktiflerin yönetim kalitesinin bir göstergesi, ayrıca risk taşıma kapasitesinin ve sermaye yapısını güçlendirebilme ihtimalinin belirleyicisidir. Bu nedenle bankacılık sektöründe kârlılığı belirleyen faktörlerin neler olduğu, konuyla ilgilenen araştırmacıların hep ilgi odağı olmuştur.Bu çalışmada Türkiye'de ticari bankacılık sektörünün Aralık 2002-Aralık 2013 yılları arasında kârlılığını etkileyen faktörlerin neler olduğunu belirlemek amaçlanmıştır. Çalışmada panel veri analizi yöntemi kullanılarak ticari bankaların net faiz marjı, aktif kârlılığı ve özkaynak kârlılığını etkileyen faktörler, bankalara özgü (içsel) ve makroekonomik değişkenler ile açıklanmaya çalışılmıştır.Çalışmanın sonucunda aktif kârlılığını, bankalara özgü değişkenlerden özkaynakların aktiflere oranı, mevduatın aktiflere oranı, personel giderlerinin aktiflere oranı, net faiz gelirlerinin toplam gelirlere oranı, faiz dışı gelirlerin aktiflere oranı, aktiflerin logaritması ve makro değişkenlerden tüketici fiyat endeksi, gayri safi yurt içi hasılanın pozitif yönde; bankalara özgü değişkenlerden likit varlıkların aktiflere oranı, takipteki kredilerin toplam kredilere oranının ise negatif yönde etkilediği görülmüştür.Özkaynak kârlılığını ise bankalara özgü değişkenlerden mevduatların aktiflere oranı, personel giderlerinin aktiflere oranı, net faiz gelirlerinin toplam gelirlere oranı, aktiflerin logaritması, makro değişkenlerden tüketici fiyat endeksinin pozitif yönde; bankalara özgü değişkenlerden likit varlıkların aktiflere oranı, takipteki kredilerin toplam kredilere oranının ise negatif yönde etkilediği görülmüştür. Özkaynakların aktiflere oranı, faiz dışı gelirlerin aktiflere oranı ve gayri safi yurtiçi hasılanın özkaynak kârlılığı üzerinde anlamlı bir etkisi bulunamamıştır.Net faiz marjını bankalara özgü değişkenlerden özkaynakların aktiflere oranı, mevduatların aktiflere oranı, personel giderlerinin aktiflere oranı, net faiz gelirlerinin toplam gelirlere oranı, faiz dışı gelirlerinin aktiflere oranı, makro değişkenlerden tüketici fiyat endeksi, gayri safi yurt içi hasılanın pozitif yönde; bankalara özgü değişkenlerden aktiflerin logaritmasının ise negatif yönde etkilediği görülmüştür. Likit varlıkların aktiflere oranı ve takipteki kredilerin toplam kredilere oranının net faiz marjı üzerinde anlamlı bir etkisi bulunamamıştır.Ayrıca kredilerin aktiflere oranı ve ihracatın ithalatı karşılama oranının her üç kârlılık göstergesi üzerinde de anlamlı bir etkisi bulunamamıştır.

Banks are the main institutions of the financial system. Having a durable structure of the banking sector is closely related to the profitability of the sector. Because profit is the most important funding source for all businesses and is a necessary condition for strengthening the capital structure. Not only profitability is an indicator of the competitive power in sector and asset's quality of management but also is determiner the possibility of strengthening its capital structure and risk-bearing capacity. For this reason, the factors which are determining the profitability in the banking sector, have always been the centre of attaction of researchers who are interested in the subject.In this study it is aimed to determine the factors which affects the profitability of the commercial banking sector between December 2002 and December 2013 in Turkey. In the study, by using panel data analysis, with bank-specific (internal) and macroeconomic variables, commercial banks' net interest margin, the factors which affects the return on assets and return on equity are tried to explain.In the result of this study, ratio of equity capital to assets, belonging special to the bank variables, ratio of equity capital to assets, the ratio of deposit to assests, the ratio of personnel expenses to assets, net interest income to total income, the ratio of non-interest income to assests and logarithm of the assets, consumer price index belonging to macro variable, gross domestic product affects return on assets in positive way; the ratio of liquid assets to assets belonging to special to the bank variables, the ratio of non forming loan to total credit affects return on assets in negative way. Ratio of deposit to assets from special to the bank variable, the ratio of personnel expenses to assets, the ratio of net interest income to total income, logarithm of assets, macro variables such as the consumer price index affects return in equity in positive way; the ratio of liquid assets to assets belonging to specific to the bank variables, the ratio of non forming loan to total credit affects the return in equity in negative ways. Ratio of equity capital to assets, the ratio of non-interest income to assets and gross domestic product have no significiant effect on return on equity.The ratio of equity capital to assets belonging special to the bank variables, the ratio of deposits to assets, ratio of personnel expenses to assets, net interest income to total income, the ratio of non-interest income to assests, consumer price index belonging to macro variable, gross domestic product affects net interest margin in the positive way; yet, logarithm of assets belonging to special to the bank variables affects net interest margin in negative way. The ratio of liquid assets to assets and ratio of non forming loan to total credit have no significiant effect on net interest margin.Also, it is determined that the ratio of loans to assets and the ratio of exports to imports have no significiant impact on all three profitability indicator.