Platon`un `Khôra` kavramının çağdaş feminist kuramlar açısından eleştirel bir yorumu ve Kristeva örneği

Abstract

Bu tezde Platon'un Timaios metninde yer alan ''khôra'' kavramının Kristeva tarafından nasıl dönüştürüldüğü incelenmektedir. Platon'un evrenin yaratılışını açıklarken kullandığı kavramı, Kristeva çağdaş feminist tartışmalar ışığında yeniden inşa etmektedir. Platon'a göre khôra oluşun meydana geldiği yer, kab, mekân anlamlarına gelirken Kristeva'ya göre khôra kadının kendi öznelliğini ve benliğini inşa ettiği bir yerdir. Dolayısıyla ilkinde khôra ve kozmoloji ilişkisi, ikincisinde khôra ve feminizm ilişkisi yer almaktadır. Üç bölümden oluşan bu tezde ilk olarak Platon'un Timaios metni merkeze alınarak khôra kavramı ve filozofun kadın anlayışı üzerinde durulmaktadır. Platon için khôra evrenin meydana gelmesinde kullanılan bir araçtır. Khôra bir anne gibi evreni besler. Onun oluşması için bir yer temin eder. İkinci bölümde feminizmin tanımına, tarihsel arka planına ve çağdaş feminist tartışmalara yer verilmektedir. Fransız feminizm ekolüne dahil olan Kristeva, toplumda hakim olan patriarkal (ataerkil) ideoloji ile ''dil'' arasındaki bağlantıyı inceler. Bunu yaparken yapısalcılık, post-yapısalcılık, psikanalitik gibi sahalardan yola çıkar. Kristeva'ya göre dil dediğimiz şey eril tahakküm altındadır. Erkeğin her zaman üstün, akıllı, güçlü, iyi; buna karşılık kadının aşağı, güçsüz, zayıf kabul edildiği bir dil mevcuttur. Şayet kadın özgürleşmek, toplumda var olmak, ''özne'' olmak ve kendine has bir kadın tanımı yapmak istiyorsa öncelikle bu dile meydan okumalı ve onu bozguna uğratmalıdır. Ayrımcılığı, ötekileştirmeyi, hiyerarşiyi içinde barındıran dil dönüştürülebilirse, içinde bulunduğumuz ataerkil anlam-değer dünyası da yıkılabilir. Hatta yeni bir dil ve böylece yeni bir toplum-kültür-yaşam inşa etmek mümkün hale gelebilir. Kristeva sözünü ettiğimiz tüm bu şeylerin gerçekleşebilmesi ve kadının kendi öznelliğini inşa edebilmesi için khôrayı bir imkan olarak görür. Kadınlar khôra sayesinde kendi benliklerini oluştururlar. Tezin son bölümünde Platon'un ve Kristeva'nın khôra yorumlarının bir mukayesesi yapılmıştır.Anahtar Kelimeler: Platon, Kristeva, Khôra, Kadın, Feminizm.

This thesis examines how the concept of `chôra` in Plato's Timaeus text was transformed by Kristeva. Kristeva rebuilds the concept that Platon used to explain the creation of the universe in terms of contemporary feminist debates. While, according to Plato, chôra means a place, space, receptacle, according to Kristeva , it means a place where a woman builds her own essence and self. Thus, in the first, there is a relation between chôra and cosmology, and in the second there is a relation between khôra and feminism.This thesis consists of three parts. First of all, it is dwelled on Plato's Timaeus and his woman understanding by emphasizing the concept of chôra. For Plato, chôra is a tool used to create the universe. Chôra feeds the universe like a mother. It provides a place for its formation. In the second part, the definition of feminism, historical background and contemporary feminist debates are discussed. Kristeva, who is included in the school of French feminism, examines the connection between patriarchal ideology dominated by society and `language`. While doing this, she benefits from structuralism, post-structuralism, psychoanalysis. According to Kristeva, what we call language is under masculine domination. There is a language in which male is always superior, smart, strong, good; ın contrast female is regarded as poor, weak. If woman wants to become free, to be in society, to be a `subject` and to make a woman's original definition, firstly she has to challenge with this language and destroy it. If the language emphasizing discrimination, alienation, hierarchy can be transformed, the patriarchal world can also be destroyed. Even a new language and thus a new society-culture-life may become possible to build. Kristeva agrees chôra as an opportunity for woman to build her own self. Women make their own selves thanks to the chôra. In the last part of the thesis, there is a comparison of Plato's and Kristeva's comment on chôra.Key words: Platon, Kristeva, Chôra, Female, Feminism.