İlk ve ortaokul yöneticilerinin yetki kullanımında ve yetki devrinde yaşadıkları sorunlar

Abstract

İnsanları bilgiyle donatan eğitim kurumu olarak okulların işlevlerini beklendik düzeyde yerine getirmesinde ve işleyişinin sürekliliğinde en önemli görev kuşkusuz okul yöneticilerindedir. Okul yöneticilerinin yönetim becerileri ve yetki kullanma becerileri okul yönetiminin kalitesini ortaya çıkarır.Okul yöneticilerinin üzerindeki yük arttıkça doğal olarak yetki sınırları da genişlemektedir. Okul-aile iletişiminin artması ve velilerin okul ve öğrenciler hakkında anlık bilgilendirilmesi, internetin hayatımıza bu denli girmesiyle birçok bilginin internete girilmesi, sürekli merkezden gelen mesajlara cevap verilmesi ve öğretmenlere aktarılması gibi birçok görev okul yöneticilerinin yetkilerini arttırmıştır. Okul yöneticisinin artan yetkileri aynı zamanda onlara iş yükü de getirmiştir. Yetkisini paylaşabilen yöneticilerin iş yükü hafiflediği için işlerini daha doğru, daha kısa sürede ve daha az stres altında yapması beklenmektedir. Yöneticinin iş yükünün hafiflemesi okuldaki eğitim-öğretimle daha çok ilgilenmesi için ona zaman sağlayacaktır. Gelişmiş toplumların eğitim sistemlerinin de toplumla beraber değişip gelişir. Değişen koşullar, gelişen teknoloji, ihtiyaç duyulan insan gücündeki değişim, halkın ve devletin eğitimden bekledikleri değiştikçe okuldan beklentilerde armış; beklentiler arttıkça ve koşullar değiştikçe yöneticilerin farklı alanlarda yetkileri doğmuştur. Türkiye 'de İlk defa 1953-54 ders yılında Gazi Eğitim Enstitüsü Pedagojik ve Özel Eğitim Bölümlerinde rehberlik bağımsız bir ders olarak programda yer almıştır (meb, 2014). 1950'lerden önce mesleki yönlendirmeden veya internet hayatımıza bu kadar girmeden önce e-okuldan, veli ve öğrenciyi internet üzerinden bilgilendirmekten bahsedemezdik. Bu ve bunun gibi daha nice yenilik yöneticilere yeni görevler ve yeni yetkiler yüklemiştir. Artık yetkiler o kadar artmıştır ki bir insanın tek başına altından kalkamayacağı bir hale gelmiştir. Burada yöneticinin yöneticilik becerilerinin yanı sıra yetki kullanma ve yetki paylaşabilme becerileri de önem kazanmıştır. Yönetimin bir bilim olarak araştırılmaya başladığı 1900' lü yılların başında, yönetim daha çok güç ve otorite kullanarak iş görenlere iş yaptırabilme olarak tanımlanırken, çağdaş yaklaşımlar yönetimi iş görenlere güdüleme yoluyla iş yaptırabilme veya insan gücünü en yüksek performansa çıkarma ve insan gücünden en yüksek verimi elde etme olarak kabul etmektedir (Eren, 2003). Her yöneticinin birinci derecede amacı ve rolü, kurumda var olanlardan daha iyi ve fazlasını sağlamaktır(Taymaz, 2003). Yöneticinin görevi, örgütü amaçlar yönünde yasatmaktır (Başar, 2000). Eğitim yönetimi eğitim örgütlerini saptanan amaçlara ulaştırmak üzere insan ve madde kaynaklarını sağlayarak etkili bir biçimde kullanarak, belirlenen politikaları ve alınan kararları uygulamaktır. Eğitim yöneticileri de örgütlerini Türk Milli Eğitiminin genel amaçları ve örgütün özel amaçları çerçevesinde yönetmekten sorumludurlar (Taymaz, 2007). Schein'a göre en büyük örgüt olan toplum, çeşitli bireylerin koordinasyonu sayesinde, kendi üyelerinin ihtiyaçlarını karşılayabilmektedir. Örgüt kavramının temelini oluşturan öğelerden birisi, karşılıklı yardım fikrine dayanan, çabaların koordinasyonudur (Yücel, 2006).Kısaca yönetim, örgütün amaçlarının gerçekleştirilebilmesi için eldeki insan ve madde kaynaklarının etkili bir biçimde kullanılmasıdır. Buradan yola çıkarak, formal bir örgütte yönetim; örgütü saptanan amaçlara ulaştırmalı ve amaçlara uygun bir biçimde yaşatmalıdır. İnsan ve madde kaynaklarını sağlamalı ve etkin bir biçimde kullanmalıdır. Örgüt için belirlenen politika ve kararları uygulamalı ve islerin yapılmasını sağlamalıdır. Örgütün çalışmalarını izlemeli, denetlemeli ve geliştirmelidir.Eğitimde en yüksek verimi almak için öncelikle eğitim ortamındaki temel ihtiyaçların giderilmesi gerekilmektedir. Okulda eğitim ortamındaki temel ihtiyaçların giderilmesinde en önemli sorumluluk sahibi kişiler ise okul yöneticileridir. Yetki paylaşımında sorun yaşayan ve okullarının ihtiyaçlarını belirleyip gidermekte sıkıntılar yaşamaktadır. Okul içerisinde yaşanan birçok sıkıntının kaynağı yetki paylaşımında ortaya çıkan sorunlardır. Bir okulun iyi yönetilmesi şüphesiz ki o okuldaki eğitimin kalitesini de arttıracaktır.Araştırmanın genel amacı, İstanbul İl'i Esenyurt İlçesi'ne bağlı İlk ve Ortaokullarında görev yapan yöneticilerin yetki kullanımında ve yetki devri sırasında yaşadıkları sorunları belirlemek ve öneriler geliştirmektir.Bu araştırmanın evreni, 2014–2015 eğitim-öğretim yılında İstanbul ili Esenyurt İlçesinde bulunan İlk ve Ortaokullarda görev yapan okul yöneticilerinden oluşmaktadır.Bu araştırmanın verileri 2014-2015 eğitim-öğretim yılı güz döneminde toplanmıştır. Veri toplama aracı olan ölçek formu 30'u ilkokul ve 34'ü ortaokul olmak üzere toplam 64 okulda uygulanmıştır. İstatistiksel analizler SPSS versiyon 20 yazılımı ve Excel 2010 kullanılarak yapıldı. Tüm değişkenlerin frekans ve yüzde değerleri hesaplandı. Tüm değişkenler cinsiyet, öğretmenlerin okuldaki görevleri ve meslek deneyimlerine göre Pearson-Chi Square test istatistiği yöntemi kullanılarak karşılaştırıldı. Skalalı soruların tamamı için faktör analizi uygulandı. Sonuçlar çizelgeler halinde sunuldu.Araştırma bulgularının; eğitim yöneticilerine, okul yönetiminde bir ışık tutacağı, bu alanda yeni araştırmalar yapacak olan araştırmacılara veri sağlayacağı bu konuyu güncelleştirip üzerinde düşünme, tartışma ve yeni araştırma imkânları sunacağı ve yol göstereceği umulmaktadır. Ayrıca Milli Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan bir seminer programı ile İl Milli Eğitim Müdürlükleri koordinatörlüğünde okul yöneticilerine `Yetki Kullanımı ve Yetki Devri` konulu seminerler verilebilir. Anahtar Kelimeler: Yetki, Okul Yönetimi, Yetki Paylaşımı

As educational institutions that equip people with knowledge, the most important task falls undoubtedly upon school administrators when it comes to expected functioning and continual operation of the schools. School administrators' skills in management and exercise of authority reveals quality of the school administration.As school administrators' responsibilities expand, so do the limits of their authority. Many tasks including increased parent-school communication, and parents being instantaneously informed about their kids and about the school, inputting large amounts of information in online resources with the advent of the internet, and responding to as well as disseminating the communication received from the central office to teachers have resulted in expanding the authority of school administrators. Expansion in authority also resulted in additional work load.Administrators that are able to share their authority are expected to complete their tasks more accurately, in a shorter amount of time and under smaller amount of stress due to the decrease in their workload. Reduction in the workload of administrators will yield them more time that can be spent paying closer attention to the educational activities. Educational systems of advanced populations advance in tandem to the population in general. With changing conditions, advances in technology and changes in manpower needs, expectations of the public and governments form the educational systems have increased; with increasing expectations and changing conditions administrative authorities in various areas have emerged.Counseling first appeared as an independent course of study in the curriculum of Gazi Educational Institute Pedagogical and Special Education department in 1953-54 school year (MHE,2014). Prior to occupational counseling in 1950's or prior to the internet penetrating every aspect of our lives, we could not have talked about informing parents and students over the internet. This and many innovations like it have vested administrators with new responsibilities and authorities. These authorities have expanded beyond that which can be properly executed by a single person. In this respect, administrator's skills in executing and sharing authority have gained importance in addition to the administrative skills.While management was frequently described as making workers work by mostly exerting power and authority in the initial years of 1900's when management was started to be studied as a science, contemporary approaches accept management as motivating workers to work or increasing manpower to the highest level of performance and obtaining the highest level of efficiency from manpower (Eren, 2003). The first goal and role of every manager is to provide more and better than that whish is available in the establishment (Taymaz, 2003). Managements responsibility is to make sure the organization lives up to its goals. (Başar, 2000). Educational administration is implementing the determined policies and decisions by obtaining and efficiently utilizing the human and material resources in order to ensure the educational organizations reaches established goals. Educational administrators are responsible for managing their organizations within the framework of Turkish Ministry of Education's general goals and their organizations' special goals.According to Scheiner, society, the largest organization, provides for the needs of its members through coordination of various individuals. One of the fundamentals of organizational concept is the coordination of efforts based on the idea of mutual aid (Yucel, 2006).In short, management is the use of available human and material resources effectively in order to attain the objectives of the organization. Based on this, management in a formal organization; must ensure the organization reaches the determined goals and lives according to its goals. Human and material resources must be obtained and used effectively. Must implement the policies and decisions that are set for the organization and should ensure these are put to life. Must observe, inspect and improve operations of the organization.Basic needs in an educational environment must be satisfied in order to obtain the highest efficiency from education. Those that have the biggest responsibility in ensuring that the basic needs in the educational environment are satisfied are the school administrators. Those that experience difficulties in sharing their authorities also experience difficulties in determining and satisfying the needs of the school. Source of many of the problems that arise within schools are those that stem from sharing authority. Good management of a school will undoubtedly improve the educational quality of that school as well.General purpose of this research is to identify and offer solutions to the problems related to exercise and transfer of authority experienced by administrators of primary and middle schools in Esenyurt district of IstanbulThe scope of this research is comprised of school administrators working in primary and middle schools in Esenyurt district of Istanbul in 2014-2015 school year.Data of this research has been compiled during the fall semester of 2014-2015 school year. As the means of data collection, scale form has been distributed in 30 primary and 34 middle school. `SPSS 20 for windows` has been used for the resolution of the study.It is expected that the research findings will; illuminate education management and school administrators, provide data for other researchers studying this subject, keep the subject updated so that it will be pondered and discussed upon. Additionally, a symposium titled `Authority Exercise and Authority Transfer` could be prepared by the Ministry of Education and given to school administrators under the coordination of local National Education Administrations.Keywords: Authority, School Administration, Authority Sharing