Sınıf öğretmenlerinin iş doyum düzeyini etkileyen faktörlerin incelenmesi: Bağcılar örneği

Abstract

İnsanların yaşamındaki ihtiyaçlarını karşılayabilmesine, çevresine fayda sağlayabilmesine, toplum içerisinde değer görmesine olanak sağlayan en önemli olgu iştir. İş, bireylerin hayatlarını devam ettirmek için gelir sağlamasını, kendilerini özgür ve iyi hissetmesini, hayattan doyum almasını sağlayan bir araç olarak görülmektedir (Şahin, 2013).Günümüzde insanlar ya çevresindekilerin ve ailelerin yönlendirmeleriyle ya da kendi arzuları ve becerileri doğrultusunda mesleklerini seçmişlerdir. Ancak bazı durumlarda mesleğinden beklediği hazzı bulamama ya da iş olanaklarından dolayı sorun yaşanmaktadır. Bireylerin yaşamış olduğu olumsuzluklara çözüm bulunmadığında çalışan kişiler mutsuz olmakta ve güdülenmeleri azalmaktadır. Bu olumsuz durumlar çalışanlarda iş doyumsuzluğuna neden olmaktadır. Güdülenmede azalma ve iş doyumsuzluğu nedeniyle çalışma temposunda düşüklük, işe gitmeme arzusu, işten ayrılma isteği, iş yerindeki kişilerle zıtlaşma ve moral bozukluğu olmaktadır (Çelikkanat, 2000).İşinde mutlu olan insanların hayatının diğer alanlarında da mutlu olduğu; işinde mutsuz olanların ise çalıştığı ortamda ve çalışma hayatı dışında uyumsuz tavırlar gösterdiği belirtilmektedir (Erdoğan, 1999).İş doyumu kavramı hem eğitim alanında hem de diğer alanlarda üzerinde fazlaca çalışma yapılmış bir konudur. Bunun nedeni ise iş doyumunun insanlar için çok önemli olmasıdır. Öğretmenlikte iş doyumu diğer mesleklere oranla farklılık gösterebilir. Çünkü eğitimin önemi büyüktür ve öğretmenler eğitimin en önemli ögelerindendir. Bu nedenle öğretmenlerin yaşadıkları sıkıntılar tespit edilerek gerekli önlemler alınmalıdır.Meslek gruplarına bakıldığında stres oranı en fazla olan mesleklerden birinin de öğretmenlik olduğu belirtilmektedir. Bu stres bireylerde tükenmişliğe ve dolayısıyla iş doyumsuzluğuna sebep olmaktadır. Yaşanan bu tükenmişliğin sebebi olarak; öğrenci davranışlarındaki düzensizlikler, velilerle yaşanan problemler, sınıf mevcutlarının fazlalığı, fazla evrak işleri, ücretlerin yetersizliği, okulların fiziki yetersizliği, yükselme olanağının azlığı, toplumun destek vermemesi, politik baskılar, ödüllendirmelerin az olması ve alınan kararlarda öğretmenlerin fikirlerinin pek fazla alınmaması gösterilebilir. İş doyumsuzluğuna bağlı olarak yaşanan olumsuz durumlar bireylerin çalıştıkları kurumları, öğrencileri, velileri ve tüm toplumu etkilemektedir (Çokluk, 2003).İşteki doyum ya da doyumsuzluk sadece bireyleri değil çalışılan kurumu da etkilemektedir. Bu sebeple, eğitimin önemli parçası olan öğretmenlerin iş doyum düzeyleri incelenmeli ve gereken önlemler alınmalıdır.Eğitimin en önemli basamaklarından biri olan ilkokullarda da diğer eğitim kurumlarında olduğu gibi öğretmen en önemli unsurlardandır. Öğretmenlerin özellikleri ve eğitim öğretimdeki rolü öğretim kalitesini iyi ya da kötü bir biçimde etkiler. İlköğretimde öğretmen; sadece bilgiyi öğrencilere veren biri değil bunun yanı sıra bu yaş grubundaki çocuklarda temel beceri ve davranışların kazanılmasında öncülük eden, onları yönlendiren, kendi özellik ve davranışları ile onlara model olan kişilerdir (Gürkan, 1993).Eğitimin istenilen düzeyde olması, arzu edilen iyi nesillerin yetişmesi için öğretmenlerin işlerini severek ve isteyerek yapmaları gerekir. Ancak, böylesine önemli bir mesleği yapan öğretmenlerin problemleri yıllardır görmezden gelinmiş ve sorunlara geçici çözümler üretilmiştir (Adıgüzel vd., 2011).Araştırmanın genel amacı, İstanbul ili Bağcılar ilçesinde bulunan ilkokullarda görev yapan sınıf öğretmenlerinin iş doyum düzeyini etkileyen faktörlerin incelenmesi ve iş doyum düzeyinin hangi boyutlarda düşük olduğu incelenerek, gelişme sağlayıcı önerilerde bulunmaktır.Bu araştırmanın evreni, 2015-2016 eğitim öğretim yılında İstanbul ili Bağcılar ilçesinde bulunan ilkokullarda görev yapan 150 sınıf öğretmeninden oluşmaktadır.Bu araştırmanın verileri 2015-2016 eğitim öğretim yılı güz döneminde toplanmıştır. Veri toplama aracı olarak iş doyumu ölçek formu 11 okulda uygulanmıştır. Araştırmanın çözümlenmesinde SPSS 20 paket programı kullanılmıştır.Araştırma bulgularının; sınıf öğretmenlerinin iş doyumlarını etkileyen faktörlerin belirlenmesini sağlaması ve iş doyumlarını artırmak için yeni fikirler geliştirilmesine yardımcı olması umulmaktadır. Anahtar Kelimeler: İş Doyumu, Sınıf Öğretmeni, İlkokul

Job is the most important phenomenon that enables people to fulfill their needs, to be useful for their environment and to see value in a society. It is seen as a means of earning money for the individuals to survive, feeling themselves free and well, ensuring their satisfaction from life (Şahin, 2013).Today people choose their jobs either with the guidance of their family and environment or in the direction of their desire and ability. However, in some cases, a problem occurs because of not being able to find expected pleasure or job opportunities. When a solution to the problems isn't found, people may be unhappy and so their motivation may decrease. These negative cases cause to job dissatisfaction of employees. Decreased motivation, low pace of work, desire not to go to work, desire to resign, polemics with colleagues, despondency may happen because of job dissatisfaction (Çelikkanat, 2000).It is remarked that people who are happy at work are happy on the other areas of life, people who are unhappy at work show maladaptive behavior on both work environment and social life (Erdoğan, 1999).Job satisfaction is a subject that many studies were done not only on education but also other areas. This is for what it is very important for people. Job satisfaction on teaching may differ from other professions. Because teachers are one of the most important component of education which has a big portion for life. For this reason, necessary precautions should be taken by identifying the problems of teachers.It is stated that working as a teacher is one of most stressful job compared with other professions. This stress causes to exhaustion and also job dissatisfaction on individuals. Many factors can be shown for the reason of this exhaustion: irregular student behaviors, problems with the parents of children, crowded classrooms, too much paperwork, inadequate wages, poor physical condition at schools, lack of the possibilities to have a career, not giving support of society, political pressure, low amount of rewarding and not paying regard to the ideas of teachers. Negative cases depending on job dissatisfaction affect educational institutions, students, parents and the whole society (Çokluk, 2003).Job satisfaction and dissatisfaction affect not only individuals but also educational institutions. For this reason, job satisfaction level should be analyzed and necessary precautions should be taken. In Primary Schools, which is one of the most important steps on education, teachers are one of the most crucial components. Characteristics and roles of teachers affect education either positively or negatively. In primary education, teacher is not the one who only transfers information to the students; but also the one who leads the students in the process of gaining basic skills and behaviors, who leads them and who sets a model to the students with his/her traits and behaviors (Gürkan, 1993).As to have the education in the desired level and as to raise a generation with desired skills and behaviors, the teachers are to do their profession willingly and fondly. However, the problems of the teachers who have such an important job, have been neglected and only supplied with temporary solutions (Adıgüzel vd., 2011). The main purpose of this study is to investigate the job satisfaction level of the primary school form teachers in the Bağcılar district of Istanbul in 2015-2016 education year and by addressing the reasons of low level job satisfaction, to propose constructive suggestions.The participants of the study are the primary education form teachers who have been working in Bağcılar in 2015-2016 education year. And the data were collected in the fall term of the stated education year. As the data collection tool, job satisfaction scale form was given in 11 schools. SPSS 20 package program was used by the researcher to analyze the data. It is hoped in the study that the findings of the study will help addressing the factors that affect the job satisfaction level of the teachers and to lead the way to help developing new ideas about increasing the job satisfaction level of the teachers.Key Words: Job Satisfaction, Form Teachers, Primary School