Ömer Seyfettin`in kısa hikaye sanatı

Abstract

Bu tezde, Ömer Seyfettin'in (1884-1920) Türkiye'de modern kısa hikâye türüne yaptığı katkı, uluslararası kısa kurmaca kuramı bağlamında incelenmiştir. Tez, yapıtları ve sanatı ağırlıkla siyasi görüşleri ve temaları bakımından incelenmiş olan Ömer Seyfettin'in kısa hikâyelerini, bu türün öne çıkan yapısal özellikleri açısından değerlendirmeyi amaçlamıştır. Bu amaç doğrultusunda, öncelikle uluslararası kısa hikâye kuramı kapsamında yürütülmüş ve yürütülmekte olan tartışmalar gözden geçirilmiş ve böylelikle Ömer Seyfettin'in yapıtlarının değerlendirilmesine olanak sağlayacak kuramsal bir temel oluşturulmuştur. Bugüne dek yapılan Ömer Seyfettin'le ilgili tespitlerin ağırlıklı özelliklerin ortaya koyulmasına yönelik olarak, yazarla ilgili kapsamlı çalışmalara imza atmış olan Tahir Alangu (1916-1973) ve Necati Mert (1945- ) başta olmak üzere, Türkiye'de kısa hikâye konusunda çalışmış yazar ve incelemecilerin görüşlerinden yararlanılmıştır. Kısa hikâye türüne dair tespitler ve belirlemelerde, türle ilgili kuramsal tartışmaların çıkış noktası olarak kabul edilen Edgar Allan Poe'nun (1809-1849) metinlerinden başlayarak, Brander Matthews (1852-1929), Boris M. Eyhenbaum (1886-1959) Suzanne C. Ferguson, Norman Friedman, Ian Reid, Susan Lohafer, Charles E. May ve Mary Louise Pratt gibi modern ve çağdaş kuramcıların görüşlerine yer verilmiştir. Çizilen kuramsal çerçevede ortaya çıkan ve kısa hikâyeyi diğer edebi türlerden ayrıştırıcı ve farklılaştırıcı özelliklerin Ömer Seyfettin'in kısa hikâyelerinde hangi söylem ve teknik özelliklerle izlenebileceği, yazarın farklı dönemlerdeki çok sayıdaki kısa hikâyesine göndermelerle tespit edilmiştir. Yapılan bu tespitlerle, Ömer Seyfettin'in, yapıtlarında uyguladığı karakter kurulumu, ekonomik anlatım, yazarla okur arasındaki mesafenin açılması ve olay örgüsü teknikleriyle, Türkiye'de modern kısa hikâye türüne önemli bir katkı sağladığı sonucuna varılmıştır.

This study examines the contribution of Turkish short-story writer Ömer Seyfettin (1884-1920) to the development of the modern short-story in Turkey within the scope of international short fiction theory. The study has aimed to evaluate the art and the short-stories of Ömer Seyfettin, which up until now have predominantly been explored vis-a-vis the political ideology of the writer, with regard to the prominent structural features of the genre. Towards this aim, major points of debate regarding the short-story genre within the framework of international theory have been viewed, with the intention of providing a theoretical base upon which to evaluate Ömer Seyfettin?s art. To demonstrate the dominant features of previous studies on Ömer Seyfettin, the study has referred to the works of writers and researchers of the short-story in Turkey, including the comprehensive works by Tahir Alangu (1916-1973) and Necati Mert (1945- ). The study has also referred to the formulations, findings and approaches of both the writers and the critics of the short-story genre, starting with Edgar Allan Poe (1809-1849) and including but not limited to Brander Matthews (1852 ? 1929), Boris M.Eikhenbaum (1886-1959) 1929), Suzanne C. Ferguson, Norman Friedman, Ian Reid, Susan Lohafer, Charles E. May and Mary Louise Pratt. In pointing out to the distinguishing narrative and technical features of the genre in Ömer Seyfettin?s work, the study has referred to the texts of various short-stories of the writer. Through these depictions, the study has concluded that Ömer Seyfettin has contributed significantly to the short-story genre in Turkish literature through his methods of omission, plot and characterization.