Muhasebecilerin mesleki ve örgütsel bağlılık, iş memnuniyeti ve işten ayrılma eğilimleri üzerine bir araştırma

Abstract

Yönetim, uygulamalı psikoloji, sosyal psikoloji ve örgütsel davranış ile ilgili yazın, bireylerin sahip oldukları mesleki bağlılık seviyesinin, çalıştıkları örgütlerin başarılı olmalarını sağlamak açısından büyük önem taşıdığını göstermektedir.Mesleki bağlılığın duygusal, devam ve normatif boyutları ile ilgili araştırmalar, diğer mesleklerde bu boyutların etkileri hususunda önemli kanıtlar ortaya koymaktadır. Bununla birlikte, muhasebecilerin mesleki bağlılıklarına ilişkin çalışmalar sadece ?mesleğe duygusal bağlılık (MEDUB)? boyutu ile sınırlı kalmıştır. Muhasebeciler üzerinde yapılan çalışmalarda, mesleki bağlılığın tek boyutuna odaklanmanın, muhasebecilerin mesleki bağlılıklarını kısmen tanımlanmasına neden olmaktadır. Bu tek boyutlu odaklanma, muhasebecilerin mesleki bağlılıklarının öncüllerinin ve sonuçlarının tam olarak anlaşılamamasına yol açabilir. Muhasebe mesleğinin yüksek derece teknik bilgi, eğitim, etik davranış gerektirmesi ve belirgin kazancı olması gibi özellikleri muhasebecilerin mesleki bağlılıklarının işten ayrılma niyeti ve meslek memnuniyeti gibi sonuçlarını açıklamasındaki her bir boyutunun göreceli önemini etkileyebilmektedir. Bu yüzden mesleki bağlılığın nasıl geliştiği ve muhasebe mesleği ile örgütsel sonuçları nasıl etkilediği gibi farklı boyutlarını incelemek için geçerli gerekçeler vardır.Bu doktora tez çalışması iş memnuniyeti, mesleki ve örgütsel bağlılık ile işten ayrılma eğilimi arasındaki ilişkileri ele alan kapsamlı bir model ortaya koymaktadır. Bu çalışmanın hedefi, bağımlı ve bağımsız olarak çalışan ve Serbest Muhasebeci (SM), Serbest Muhasebeci Mali Müşavir (SMMM) ve Yeminli Mali Müşavir (YMM) unvanlarına sahip muhasebeciler ile meslek stajı yapan muhasebeci adaylarının; iş memnuniyeti ile örgütsel ve mesleki bağlılıkları arasındaki ilişkileri araştırmak ve bu ilişkilerin işten ayrılma eğilimi üzerindeki etkisini incelemektir.Çalışmada özellikle mesleki bağlılığı ve ardından iş memnuniyeti, örgütsel bağlılık ve işten ayrılma eğilimi arasındaki etkileri incelemek amacıyla oluşturulan kapsamlı modeli test etmek için kullanılan veri, anket yöntemiyle toplanmıştır. Oluşturulan anket Türkiye genelinde 1568 muhasebe meslek mensubuna uygulanmıştır. Elde edilen veriler kullanılarak yapılan analizlerden elde edilen bulgular; 1) muhasebecilerin işten ayrılma eğilimlerinin örgütsel bağlılığın alt boyutları olan örgüte duygusal bağlılık, örgüte normatif bağlılık ve örgüte devam bağlılığı tarafından etkilendiğini, 2) iş memnuniyetinin örgüte duygusal bağlılık, örgüt normatif bağlılık ve mesleki devam bağlılığını istatistiksel olarak anlamlı bir biçimde etkilediğini ve 3) örgüte duygusal bağlılığının iş memnuniyeti ile işten ayrılma eğilimi arasında tam ara değişken, örgüte normatif bağlılık ve mesleğe normatif bağlılığın ise kısmı ara değişken olduğunu ortaya koymaktadır.

Literature concerning management, psychology, social psychology and organizational behavior shows that the professional commitment level that individuals own is important in terms of making the organizations they work in successful.The researches related with the affective, continuance and normative dimensions of professional commitment exhibit considerable evidence with regard to affects of these dimensions on other professions. Nonetheless, the studies on professional commitment of accountants have been limited in the dimensions of ?affective professional commitment?. It can be said that focusing on only one dimension of accountants? professional commitment brings about partial characterization of the professional commitment of accountants. This one dimensional focusing may cause the premises and consequences of professional commitment of accountants not to be understood completely. The characteristics of accounting profession such as technical knowledge at a high degree, education, ethic behavior requirements and having a distinct income can affect the relative severity of each dimension on giving explanation about results of professional commitment such as turnover intentions of accountants? and professional satisfaction. Therefore there are valid justifications to investigate various dimensions such as how Professional commitment develops and affects accounting profession and organizational consequences.This doctorate thesis proposes comprehensive model which handles the relations among turnover intentions and professional and organizational commitment and professional satisfaction. The aim of this study is to ascertain the relationship between organizational and professional commitment of the accountants who work either dependently or independently and who have the title of public accountants, financial consultant, certified public accountants, and accountant candidates doing internship and to examine the affects of this relationship on turnover intention.The data used for testing the comprehensive model which is formed so as to analyze these effects is collected by survey method. The survey is conducted to 1568 respondents related to accountancy profession in Turkey-wide. Regression analysis is done in order to test these data and hypothesis. The findings gained by the data are: 1) The turnover intentions of accountants are affected by the sub-dimensions of organizational commitment such as affective commitment to organization, normative commitment to organization and continuance commitment to organization, 2) job satisfaction statistically affects the affective organizational commitment, organizational normative commitment and professional continuance commitment expressively and 3) affective organizational commitment vaiable has a fully mediating, normative organizational commitment and normative occupational commitment variables have partal mediating effects between job satisfaction and turnover intention.