Yüksek performanslı işletmelerde liderlik, rekabetçi kültür ve performans ilişkisi

Abstract

Peters ve Waterman, değişik sektörlerde faaliyette bulunan çok sayıda başarılı işletmeyi inceleyerek ortaya koydukları ?Mükemmeli Araştırma? (In Search of Excellence) adlı yapıtları stratejik yönetim alanında yapılan performansla ilgili çalışmalara ilham kaynağı olmuş ve ?yüksek performanslı işletmeler? diye bir kavramın ortaya çıkmasına yol açmıştır. Yüksek performanslı işletmelerin sırrını çözmeye ve bu işletmelerin başarılarının ardındaki faktörleri bulmaya çalışan çok sayıda çalışma yönetsel bir unsur olarak liderlik tarzına işaret etmektedir. Diğer taraftan küreselleşme ve teknolojik gelişmelerin rekabetin şiddetini her geçen gün biraz daha arttırdığı hızla değişen çevrede ?ayakta kalmak?tan öte ?en iyi? olmayı başarmış işletmelerin performanslarını sahip oldukları ?kültürel rekabetçilik?lerine borçlu oldukları da yadsınamaz bir gerçektir. Türkiye'deki başarılı işletmelerin yüksek performanslarının sebeplerinin araştırıldığı bu çalışmada, liderlik tarzının; kültürel rekabetçiliğin unsurları olan girişim odaklılık, pazar odaklılık ve öğrenme odaklılık vasıtasıyla firma performansını arttırdığı öngörülmektedir. Anket yönteminin kullanıldığı araştırma, 1997-2007 yılları arasında ?Türkiyenin ilk 1000 Firması? listesinde yer alan ve hiç zarar açıklamayan Türkiye'nin yüksek performanslı işletmeleri olarak nitelenen firmaların üst ve orta düzey yöneticileri üzerinde 2008-2010 yılları arasında yürütülmüştür. İstenilen kriterleri sağlamayan anketler elendikten sonra geriye kalan 125 firmadan 343 anket değerlendirmeye alınmıştır. Elde edilen veriler SPSS 10.00 İstatistik Paket Programı kullanılarak tanımlayıcı analiz, faktör analizi, güvenilirlik analizine, korelasyon analizi ve regresyon analizine tabi tutulmuştur. Yapılan analizler sonucunda değişim ve görev odaklı liderliğin pazar ve öğrenme odaklı kültür vasıtasıyla firma performansı unsurlarından çalışan bağlılığını; yine değişim odaklı liderliğin girişim odaklı kültür vasıtasıyla örgütsel performansı ve öğrenme odaklı, pazar odaklı, girişim odaklı kültür vasıtasıyla da yenilik performansını arttırdığı bulgusuna ulaşılmıştır.

Peters and Watermans?s study of ?In Search of Excellence? focusing on the high performing organizations in different industries, gave arise the concept of ?peak performing organization? and became source of inspiration for many studies in strategic management field. In this context, many surveys examining the source of performance of high performing organizations indicate the importance of leadership style in firm performance. Besides leadership style, cultural competitiveness is emphasized as another high performing factor in literature. Firms that manage to be ?peak performing organizations? rather than ?survivor? in a more competitive environment, have the cultural competitiveness. Accordingly, this study aims to examine the managerial factors-leadership style- and cultural competitiveness factors-market orientation, learning orientation, entrepreneurial orientation- that lead to high performance, and those factors? effects on the firm performance components ?organizational performance, innovation performance, organizational commitment. The survey of this study is conducted on 343 middle and senior managers of 125 high performing firms operating in manufacturing industry in Turkey, between the years of 2008-2010. Firms fulfilling the criteria that (1) being indicated in the list of ?Fortune 1000 of Turkey? between the years of 1997-2007, and (2) not being undergone a loss for those 10 years, are indexed as high performing firms. The obtained data from the questionnaires are analyzed through the SPSS 10.00 Statistical Packet Programme. Descriptive analysis, factor analysis, reliability analysis, correlation and regression analyses are used to evaluate the data. Analyses results revealed that (1) learning oriented and market oriented organizational culture mediates the effect of the change-oriented and task-oriented leadership on the organizational commitment; (2) entrepreneurial oriented culture mediates the effect of change-oriented leadership on the innovation performance; and, (3) learning oriented, market oriented and entrepreneurial oriented organizational culture mediates the effect of change oriented leadership on the innovation performance.