1575-1600 yılları arasında Mühimme defterlerine göre merkez taşra ilişkileri: Halep eyaleti örneği

Abstract

1575-1600 tarihleri arasında mühimme defterlerine göre Halep özelinde ele alınan merkez taşra ilişkileri 29 numaralı mühimme defterinden başlanarak 73 nolu mühimme defterine kadar taranarak Halep'e ait 367 hüküm tespit edilmiş ve özetlenmiştir. Bu hükümler idari, adli ve mali başlıklara göre tasnif edilmiş, tekrara düşülmeden ilgili alanlara uygun olarak kullanılmıştır. Bu teşkilatlar ile ilgili kanunnameler ve gerekli diğer kaynaklar incelenerek, teşkilatların merkezdeki yapısı ve sorumluluk alanları anlatılmıştır. Aynı şekilde taşra teşkilatları da ele alınarak sorumlu oldukları işler incelenmiş, merkez ile taşra arasındaki ilişki tespit edilerek açıklanmaya çalışılmıştır. Ardından hangi durumlarda devletin taşradaki işleyişe müdahalede bulunduğu anlatılmıştır.Yapılan incelemeler neticesinde elde edilen bulgulara göre özellikle dört alanda merkezi idarenin taşra idaresine müdahale ettiği sonucuna varılmıştır. Bu dört ana müdahale alanı şunlardır: 1.Devletin merkezi yapısı dolayısı ile gücünü taşra üzerinde hissettirmek istemesinden kaynaklanan müdahaleler; 2. Araştırılan dönemde meydana gelen savaşlar ve isyanlar nedeniyle güvenlik kaynaklı müdahaleler; 3. Savaş, kıtlık ve isyan gibi olağanüstü hallerde devletin işleyişini rahatlatmak adına yapılan kısa vadeli müdahaleler; 4. Taşrada görevlendirdiği memurların işlerini hakkı ile yerine getirmemelerinden dolayı işleyişteki aksamayı engelleme amacı ile yapılan müdahalaler.Anahtar Kelimeler: Halep, Mühimme Defteri, Osmanlı, XVI. yy., Merkez-Taşra Teşkilatı

Between 1575 and 1600, the central provincial associations dealt with in Aleppo in accordance with the registers of the Aleppo were searched from the Mühimme No. 29 to the Mühimme register, and the 367 articles belonging to Aleppo were identified and summarized. These provisions have been classified according to the administrative, judicial and financial headings and have been used in accordance with the relevant fields without deduction. By examining the laws and other necessary resources related to these organizations, the central structure of the organizations and their areas of responsibility are explained. In the same way, the works of the provincial organizations were examined and their responsibilities were examined and the relationship between the central and provinces was determined and tried to be explained. Then, in some cases, the state was told that the intervention in the provinces was intervening.According to the findings obtained from the examinations made, it was concluded that the intervention of the central administration of the central offices of four districts in particular resulted. These are the four main areas of intervention: 1. interventions resulting from the desire to feel power on the countryside due to the center structure; 2. Security-related interventions due to wars and revolts that took place in the period under investigation; 3. Short-term interventions aimed at relieving the state's operations in extraordinary situations such as war, famine and rebellion; 4. Interventions made with the intention of obstructing the operation in the workplace due to the fact that the officers assigned in the provinces do not perform their jobs properly.Key words: Aleppo, Mühimme Register, Ottoman, XVI. Century-Provincial Organization