Tokat yöresinde patates (Solanum tuberosum L.) dikim zamanı üzerinde araştırmalar

Abstract

- 77 7. ÖZET Bu çalışma, Tokat-Kazova ve Niksar ovalarında farklı di kim zamanlarının 3 patates çeşidinin verim ve diler bazı özellikler üzerine etkisini saptamak amacı ile 1992 yılında yapılmıştır. Bu çalışmada farklı olum süresine sahip Resy, Marfona ve Granola çeşitleri kullanılmıştır. Denemeler Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre 3 tekerrürlü olarak iki ayrı yerde 3 ayrı çeşitle 3 ayrı deneme olarak kurulmuştur. Dikimler Tokat - Kazova' da, 3 Mart, 16 Mart, 1 Nisan, 16 Nisan, 1 Mayıs, 15 Mayıs 1992; Niksar'da, 12 Mart, 26 Mart, 9 Nisan, 24 Nisan, 11 Mayıs, 27 Mayıs 1992 tarihlerinde yapılmıştır. Denemede parsel boyutları; 2.80 m. x 8.00 m.= 22.4 m2 olup, her parselde 80 ocak yer almıştır. Dikimler, 70 cm sıra arası, 40 cm sıra üzeri mesafelerde yapılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular özet olarak aşağıda verilmiştir; 1- Çeşitlerin çıkış süreleri, Tokat- kazova'da 19-53 gün Niksar'da 19-28 gün; ilk yumru oluşumu başlangıcı, her iki yerde de çıkıştan 2-3 hafta sonra ; çiçeklenmeye başlama, Tokat-Kazova 'da 5-7 hafta, Niksar'da 3-8 hafta arasında değişmiştir. 2- Resy çeşidinin yetişme süresi, Tokat-Kazova 'da 82-93 gün, Niksar'da 70-89 gün; Marfona çeşidinin yetişme süresi, Tokat-Kazova 'da 103-107 gün, Niksar'da 71-108 gün; Granola çeşidinin yetişme süresi, Tokat-Kazova 'da 118-132 gün, Niksar da 81-115 gün arasında değişmiştir. 3- Dikim zamanlarına göre bitki boyu uzunlukları arasın-78 daki farklılık, Niksar'da Resy çeşidinde önemsiz, diğer çe şitlerde ve yerlerde önemli bulunmuştur. Bütün çeşitlerde bitki boyları Tokat-Kazova'da son dikim zamanlarında, Niksar da ise 4. dikimlerde en yüksek olmuştur. En yüksek bitki boyu Granola çeşidinde olmuş, bu çeşidi Marfona ve Resy çeşitleri izlemiştir. 4- Dikim zamanlarına göre ocak başına ana sap sayıları arasındaki farklılık, Niksar'da Resy çeşidinde önemsiz, diğer çeşitlerde ve yerlerde önemli bulunmuştur. Ocak başına ana sap sayıları Marfona ve Granola çeşitlerinde dikim zamanları nın ilerlemesi ile devamlı artmış, Resy çeşidinde ise Tokat- Kazova'da 1. ve 2., Niksar'da 1. dikim zamanı dışında diğer dikimlerde hemen hemen aynı olmuştur. Ocak başına en yüksek ana sap sayısı, Resy çeşidinde olmuş, bu çeşidi Marfona ve Granola çeşitleri izlemiştir. 5- Dikim zamanlarına göre ocak başına toplam yumru sayı ları arasındaki farklılık bütün çeşitlerde ve yerlerde önemli bulunmuştur. Marfona ve Granola çeşitlerinde ocak başına top lam yumru sayıları ilk dikimlerde yüksek, son dikimlerde dü şük olmuştur. Resy çeşidinde Tokat-Kazova'da l.ve 2., Niksar da 4. dikim zamanları hariç, hemen hemen bütün dikimlerde ocak başına toplam yumru sayıları aynı olmuştur. Ocak başına en yüksek yumru sayısı Granola çeşidinde olmuş, bu çeşidi Resy ve Marfona çeşitleri izlemiştir. 6- Ocak başına küçük ve orta boyutlu yumru sayıları yüzdesi son dikimlerde, büyük ve pazarlanabilir boyutlu yumru sayıları yüzdesi ise ilk dikimlerde en yüksek olmuştur. 7- Dikim zamanlarına göre ocak başına toplam yumru sayı ları arasındaki farklılık, Resy çeşidinde Tokat-kazova ve- 79 - Niksar'da önemsiz, Marfona ve Granola çeşitlerinde her iki yerde de önemli bulunmuştur. Ana sap başına toplam yumru sa yıları dikim zamanlarına göre Resy çeşidinde değişmemiş, Mar fona ve Granola çeşitlerinde ilk dikim zamanlarında yüksek, son dikim zamanlarında ise daha az olmuştur. Ana sap başına en yüksek yumru sayısı Granola çeşidinde olmuş, bu çeşidi Marfona ve Resy çeşitleri izlemiştir. 8- Dikim zamanlarına göre dekara toplam ve pazarlanabi- lir yumru verimleri arasındaki farklılık, bütün çeşitlerde ve yerlerde önemli bulunmuştur, ilk dikim zamanlarında yumru verimleri yüksek, son dikim zamanlarında ise yumru verimleri daha düşük olmuştur. 9- Dikim zamanlarına göre tek yumru ağırlıkları arasın daki farklılık, bütün çeşitlerde ve yerlerde önemli bulunmuş tur. Tek yumru ağırlıkları ilk dikim zamanlarında yüksek, son dikimlerde daha düşük olmuştur. En yüksek tek yumru ağırlığı Marfona çeşidinde olmuş, bu çeşidi Resy ve Granola çeşitleri izlemiştir. 10- Çeşitlerin küçük ve orta boyutlu yumru ağırlıkları yüzdesi son dikimlerde, büyük ve pazarlanabilir boyutlu yumru ağırlıkları yüzdesi ise ilk dikimlerde daha yüksek olmuştur. 11- Çeşitlerin dikim zamanlarına göre özgül ağırlıkları ve % kuru madde oranları arasındaki farklılık, Resy çeşi dinde Tokat-Kazova ve Niksar'da, Marfona çeşidinde Niksar'da; % nişasta oranları arasındaki farklılık ise Resy ve Marfona çeşitlerinde Niksar'da önemli bulunmuştur. Marfona çeşidinin Niksar'da son 3 dikim zamanı dışında, çeşitlerde ve yerlerde kalite özellikleri birbirine yakın bulunmuştur. 12- Dikim zamanlarına göre toplam yumru verimleri ara-- 80 - sındaki farklılık, bütün çeşitlerde ve yerlerde önemli bulun muştur. Resy çeşidinde en yüksek toplam yumru verimi, Tokat- Kazova'da 3. dikimde 5186 kg/da, Niksar'da 2. dikimde 5216 kg/da; Mar fona çeşidinde, Tokat-Kazova'da 1. dikimde 6388 kg/da, Niksar'da 2. dikimde 6414 kg/da; Granola çeşidinde, Tokat-Kazova'da 1. dikimde 5757 kg/da, Niksar'da 1. dikimde 6553 kg/da olmuştur. 13- Sonuç olarak; Resy çeşidinin Tokat-Kazova ve Niksar da Nisan ayının ilk haftasının başlarında, Marfona çeşidinin Tokat-Kazova'da Mart ayının ilk haftasında, Niksar'da Mart ayının son haftasında; Granola çeşidinin Tokat-Kazova ve Niksar'da Mart ayının ilk haftasında dikilmeleri uygun bulun muştur.

81 SUMMARY This study was conducted to determine the effects of planting dates on yield and some other traits of three pota toes cultivars, at Tokat-Kazova and Niksar, in 1992. Cultivars used in this study were different in maturing period, Resy was early maturing, Morfona middle-early and Granola middle late maturing cultivars. Desing of trials was complete rondomized blocks with three replication and study consisted of there seperate tri als of cultivars. Planting dates were 3 March, 16 March, 1 April, 16 April, 1 May and 15 May for Tokat-Kazova and 12 March, 26 March, 9 April, 24 April 11 May and 27 May for Nik sar. Plot sizes were 2,80 x 8,00 m, i.e 22,4 square-meter. Each plot consisted of 80 hills. Row spacing was 70 cm and plant spacing in the rows was 40 cm. Result of this study summarized as follows: 1. Emergencing periods were varied from 19 to 53 days for Tokat-Kazova and from 19 to 28 days for Niksar; first tuber initiating were observed within second or third weeks after emergence for both site; flowering occured 5-7 weeks and 3-8 weeks after emergence for Tokat-Kazova and Niksar respectively. 2. Maturing periods of cv. Resy were 82-93 days at Tokat-Kazova and 70-89 days at Niksar. These Values were 103-107 days at Tokat-Kazova and 71-108 days at Niksar for Marfona; and 118-132 days at Tokat-Kazova and 81-115 days at Niksar for Granola. 3. Differences among planting dates for plant height of82 ev. Resy were significant at Niksar, but these differences were not significant for other cultivars and at Niksar. In Tokat-Kazova, the highest plant heights were obtained *from the latest planting while from fourth planting date in Nik sar. The highest plant height were measured in cv Gronola followed by Mor fona and Resy. 4. Differences among planting dates for number of main stem per hill were significant at cultivars and sites. Num bers of main stems per hill of cv. Resy increased as the planting dates delayed, but found as equal exceptions of first and second planting dates at Tokat-Kazova and first plantig date at Niksar. Resy had the highest number of main stem per hill. This cultivar was followed by Morfona and Granola. 5. Significant differences found among planting dates at either cultivars or sites. Numbers of tubers per hill of Mor fona and Granola were highest at early plantings. These valu es of cv. Resy were found to be equal exceptions of first and second plantings at Tokat Kazova and fourth planting at Nik sar. Gronola had the highest number of tubers per hill. This cultivar was followed by Resy and Marfona. 6. Percentage of Small and medium-sized tubers were found to be higher at the late plantings while percentage of large-sized and marketable-sized tubers were higher at early plantings. 7. For number of tubers per hill, differences among planting dates were not significant for Resy, but significant for Marfona and Granola at both sites. This character did not change at Resy but had higher values at early plantings. Gra-- 83 - nola had the highest number of tubers per main stem and was followed by Marfona and Resy. 8. Differences among planting dates for total tuber yi eld and marketable tuber yield per decar were found to be significant at cultivar and sites. Tuber yields were higher at early plantings. 9. Average tuber weights varied significantly according to the plant dates cultivars and sites. Average tuber weights were higher at early plantings. The highest values obtained from cv. Marfona and percentage in weights for the less ones from Resy and Granola. 10. Small and medium sized tubers were of higher at late plantings while were less at early plantings. 11. Special gravity and dry mater content of tubers were varied significantly according to the planting dates for cv. Resy at Tokat-Kazova and Niksar, and for Marfona at Niksar; starch cotents of tubers were significantly for Resy and Mar fona at Niksar. 12. Differences among planting dates for total tuber yields were significantly at cultivars and sites. For this trait, the highest values obtained from third planting date as 5186 kg/dec. at Tokat-Kazova and from second planting date as 5216 kg/dec. at Niksar for Resy; from first planting date as 6388 kg/dec. at Tokat-Kazova and from second planting date as 6414 kg/dec. at Niksar for Marfona; from firs planting date as 5757 kg/dec. at Tokat-Kazova and from first planting date as 6553 kg/dec. at Niksar for Granola. 13. As a resume, generally speaking Resy cultivars must be planted on early April Marfon and Granola cultivars- 84 - must be on early March at Tokat and Niksar.