20. yy. âşık şiirinde konular: Tahlil ve karşılaştırma

Abstract

Bu çalışmada 20. yüzyıl âşık şiirinde konularının tahlili ve karşılaştırması yapılmıştır.20. yüzyıl âşıkları yaşadıkları toplumun sözcüsü olmuş, yaşadıkları yörenin geleneklerini, göreneklerini; fiziki ve coğrafi özelliklerini; toplumun düşünce sistemini; değer yargılarını; dönemin giyim ve kuşam tarzını; halkın kabullerini sanat ve estetik anlayışını; tarihi ve sosyal olaylarını şiirlerinde dile getirmişlerdir.Âşık edebiyatında çoğunlukla beşerî aşk işlenmiş, sevgiliye karşı beslenen duygular, hasret, özlem ve sitemler dile getirilmiştir. Din ve tasavvuf âşıklarda başlıca inanç ve düşünce kaynağını oluşturmuş; imanî ve itikadî konular, Allah'a iman, ölüm sonrası hayat ve kader inancı, peygamberlere iman konularına sık sık vurgu yapılmıştır.Türk sosyo-kültürel hayatının gelenek ve görenekleri, değer yargıları, uğraşı ve meslekler dönemin âşık şiirine konu edilmiştir.Tabiat bitkisiyle, hayvan türleriyle, yeryüzü şekilleriyle anlatılmış; bazı bitki ve hayvan türleri mısralarda benzetme unsuru olarak kullanılmıştır.Şiirlerde vatan ve memleket sevgisine sık sık vurgu yapılmış, kahramanlık ve kardeşlik duygusunun birlik ve beraberliğin önemi anlatılmış, milli duyguların oluşmasına zemin hazırlamıştır.Toplumsal kargaşa ve kavgalar, kültürel ve ahlakî yozlaşmalar, yirminci yüzyıl sosyal hayatına damgasını vuran sosyal sorunlar, yüzyılın önemli sosyal sorunları olarak görülmüştür.Âşıklar, devlet yöneticilerini ve siyasileri yermekten çekinmemişler, onların yanlış icraatlarını, adaletsiz uygulamalarını her fırsatta dile getirmişlerdir. Ayrıca şiirlerinde talihten, felekten, sevgiliden, dostlarının vefasızlığından, zamandan ve ahlakî yozlaşmadan, hırsızlardan, emek sömürüsünden ve ağalık sisteminden şikâyeti mısralarına taşımışlardır.Övgü ve methiyelerin, öğüt ve nasihatlerin, 20. yüzyıl âşık şiirinde önemli bir yeri vardır. Bu bağlamda din ve tasavvuf öncüleri, Türk büyükleri, sevgililer, güzeller, meslek grupları, doğal unsurlar, kurum kuruluş ve tesisler methedilmiş; dinî, tasavvufi, sosyo-kültürel öğütlere geniş yer verilmiştir.Anahtar Kelimeler: 20. yüzyıl âşık şiiri, âşık şiirinde konu, karşılaştırma

In this study, analysis and comparison were made about 20th century minstrel poetry.20th century minstrels have been spokesmen for the society they live in and expressed in their poems the traditions of the region, customs, physical and geographical characteristics of the society, system of thought, value judgments of the period style of clothing and finery, public acceptance of the concept of art and the aesthetic, historical and social events.In Minstrel Literature, human love, the emotions fed to valentine, longing, yearning and the site is often expressed. Religion and mysticism form the main source of belief and thought in minstrels; faith and and I'tiqad issues, faith in God, life after death and destiny, issues of faith in the prophets is often stressed.Customs and traditions, values, occupation and professions of Turkish socio-cultural life are subject to the poets of the period.Nature is explained with flora, animal is explained with their species, the earth is explained with its forms; some plant and animal species are used as an element of the analogy verses.Frequent emphasis on patriotism and love of country is made in poetry, heroism and brotherhood, the importance of a sense of unity and togetherness is expressed, the ground for the creation of national feelings is prepared.Social unrest and conflicts, cultural and moral degenerations, the social problems of the twentieth century marking the social life is seen as important social problems of the century.Minstrels do not hesitate to satirize the government administrators and politicians, to express their wrong actions, unfair practices at every opportunity. In addition, in their poems, they mention about the complaint resulting from monarchical system, labor exploitation spree, friends, fortune, time, moral corruption, thieves, disloyalty and pride.Praise, advice and counsel have an important place in the 20th century poetry. In this context, the pioneers of religion and mysticism, Turkish elders, lovers, beautiful, professional groups, natural elements, institutions, agencies and facilities are praised; religious, mystical, socio-cultural preaching is explained in detail.Key Words: 20th century minstrel poetry, minstrel poetry issues, comparative