Cumhuriyet Dönemi Türk şiirinde gül imgesi

Abstract

Cumhuriyet Dönemi Türk Şiirinde Gül İmgesi adlı bu tezde `gül`ün Türk şiirinde geçirdiği değişim ve dönüşümler, ayrıntılı bir şekilde incelenmeye çalışılmıştır. Çalışmaya ilk olarak şiir sanatında önemli bir misyon yüklenen `imge/imaj` bahsiyle birlikte hislerin geride kalan temsilcileri olarak tanımlanan imgenin tasnifindeki farklılıkları ve bağlantılı olduğu sembol, metafor, mit, kinestezi, sinestezi, alegori, metonymy ve tropology gibi kavramları özlü bir biçimde tetkik ederek başladık. Tezdeki içerik tasnifinde, Anadolu Üniversitesince yayınlanan Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı (Ed. H.Akay-M.Dayanç, Eskişehir 2012) eserindeki düzenlemeden istifade ettik.`Gül`, şiir sanatında pek çok şair tarafından sıkça kullanılmış gözde bir kavramdır. Bu seçkin tabiat varlığına şairler oldukça farklı ve değişik mânâlar yüklemişlerdir. Hz. Peygamber'e isnâd edilen `Kırmızı gül Allah'ın ihtişâmının tezahürüdür.` rivâyeti ile Yunus Emre'nin `Gül Muhammed teridir` dizesi, `gül`ün dînî ve tasavvufî açılımlarının bağdaştırıldığı en önemli kaynaklardandır. Halk Şiirinde `gül` Âşık Veysel, Karacaoğlan, Pir Sultan Abdal gibi şairler başta olmak üzere daha birçok halk şairi tarafından sevgilinin güzelliği, gül-bülbül münâsebeti bağlamında aşkı ve sevgiyi anlatmak için çokça ele alınmıştır. Divan Şiirinde `gül` imgesi, hemen hemen her şair tarafından kullanılmıştır. Bu müstesnâ çiçek için Fuzûlî, Necatî Bey, Hayâlî Bey ve Nev'î' gibi önemli isimlerin kasîdelerini, Bâkî'nin ise `gül` redifli beş gazelini önemli misâller olarak vermek yerinde olacaktır. Bu dönemde `gül` genellikle Hz. İbrahim, gül-bülbül, aşk, sevgi ve sevgilinin güzelliği ile alâkalı olarak şiirlerde konu edinilmiştir.Özellikle Birinci Tanzimat ve Millî Edebiyat dönemi şiirlerindeki fikrî zemin, şiir metinlerini sanatsal duyarlılıktan uzak tuttuğu için, bu dönem şiirlerinde `gül`ün çok büyük bir itibar konusu olarak işlendiğini söylemek doğru olmaz. Buna karşılık İkinci dönem Tanzimat şairlerinin belli şiirlerinde ve Servet-i Fünûn şiirinde bilhassa Cenab'ın sanatsal bir duyarlılıkla yazdığı metinlerde `gül`ün estetik kullanımı söz konusudur. Tezimizin esasını teşkil eden `Cumhuriyet Dönemi Türk Şiirinde Gül İmgesi` adlı bölümde, Anadolu Üniversitesince yayınlanan Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı eserindeki düzenlemeye bağlı olarak kurgulandığı üzere, `İmgenin Tanımı Ve Tasnifi` adlı 1. bölüm'de, `Mevcut İmge Tanımları Ve Bu Konudaki Görüşler` ele alınmış, 2. bölüm'de, `Cumhuriyet Dönemine Kadar Türk Şiirinde Gül İmgesine Genel Bir Bakış`, 3. bölüm'de `Cumhuriyet Dönemi Türk Şiirinde Gül İmgesi` işlenmiştir.Çalışmamızın amacı; `gül`ün geçmişten bu yana hangi şairler tarafından hangi anlamda ve hangi bağlamlarda kullanıldığını tespit etmek ve Cumhuriyet döneminde `gül`ü imgesel açıdan işleyen önemli isimlerin şiir metinleri üzerinde yapısal açıdan olduğu kadar semantik açıdan da tahliller yapmak sûretiyle nasıl işlendiğini irdelemektir.Anahtar kelimeler: Gül, imge, şiir, çiçek, estetik.

In the thesis `The Image of the Rose in Turkish Poems in the Republic Period` the transformation of the image of the rose in turkish poems is studied in detail. The study is inatially focused on the value and mission given to the image. Differences in the classification and symbol are studied first by careful analysis conceptualy metaphor. We benefited from Cumhuriyet period Turkish Literature by Anadolu University in classifying the content.Rose is a popular concept used frequently in poetry by many poets. Poets ascribed different meanings to this exeptional flower. Red rose whish is attributed to Prophet Muhammed is a glorious epiphany of God. Along with Yunus `s line `the sweat of the prophet` among the two sources that which harmonizes religous and sufi interpertation of the rose.In folk poetry rose is used to show the beauty of the loved one and in the relation with the nightingale and the rose. Love and compassion by many folk poets among which Aşık Veysel and Pir Sultan.In Divan poetry the rose symbol is used by every poet. Fort his exceptional flower. Well known poets like Fuzuli, Necati Bey, Hayati Bey and Nev?i wrote kaside. As for Baki, he wrote five gazelle using rose rymes. In this period rose is used in poetry for Prophet Ibrahim. Rose and the nightingale compasion is used for love and compassion and beauty of loved one. Especially in the I. Tanzimat and Cumhuriyet literature poetry we do not see Rose as being used commonly since the poetry in this period is away from the literary consciousness.In some of the II. Tanzimat?s poetry and Servet-i Fünûn poetry especially in the writings of the Cenab with literary sensitivity. Rose is used aesthetically. In the first chapter of this thesis titled definition and classification of symbol existing definition of the symbol and the opinions about it is discussed as it was conceptualized by the publication of the Cumhuriyet period turkish literature. In the second chapter overall view of the rose symbol until the cumhuriyet period of turkish poetry. In the third chapter rose in Cumhuriyet period is studied. These chapters constitute the main body of the rose symbol in turkish poetry. The purpose of this study to determine which poets used rose from the past till this day and in which meaning and which concept and discuss and analyze structurally and semetically the poetry containing the Rose symbol from Cumhuriyet period.Key Words: Rose, image, poem, flower, aesthetics