Dayanıksız tüketim malları pazarlayan işletmelerde sürekli envanter yönteminin etkin uygulanabilirliğine ilişkin model önerisi ve bir uygulama

Abstract

ÖZET Bütün işletmelerde muhasebenin işlevleri aynıdır. Ancak bir ticari işletmede amacın gerçekleştirilmesine yönelik olarak belirlenmiş ya da belirlenecek işletme politikalarına muhasebenin somutlaştırılmış katkıları olması gerekmektedir. Dayanıksız Tüketim Malları pazarlayan işletmelerde, tedarik ve satın alma politikalarının değerlendirilmesine, yeni politikaların belirlenmesine yardımcı olacak maliyet bilgilerinin, alış maliyetlerinin, kâr marjlarının saptanması, pazar ve pazarlama politikalarının değerlendirilmesi, değiştirilmesi, geliştirilmesi kararlarına ışık tutacak mali bilgilerin daha detaylı bir şekilde üretilmesi konularına ağırlık verilmektedir. Dayanıksız Tüketim Mallan pazarlayan işletmelerde satın alınan mallar genellikle hiç bir değişikliğe tabi tutulmadan satıldığından, satışı yapılan malın maliyeti geleneksel uygulamada alış değeri artı alış giderlerinden oluşmaktadır. Bu maliyetlerin dışında kalan ücret, kira, dışardan sağlanan fayda ve hizmetler, amortisman ve faiz gibi giderler dönemin fonksiyonel giderleri (genel yönetim, pazarlama, satış, dağıtım ve finansman giderleri gibi) olarak değerlendirilir. Bu işletmelerin temel fonksiyonu mal alıp satmaktır. Mal ile ilgili tüm hareketler alış, satış, iade, iskonto, indirim vb. işlemler muhasebede mal ile ilgili hesaplarda izlenir. Burada sorun, mal giriş ve çıkışlarının hangi değerle kaydedileceğidir. Bu da işletmede mal hareketlerinin muhasebeleştirilmesine uygulanan yöntemlere göre değişiklik göstermektedir. Mal hareketlerinin muhasebeleştirilmesinde iki temel yöntem vardır: 1. Aralıklı envanter yöntemi, 2. Sürekli envanter yöntemi. Aralıklı envanter yöntemi, tek hesaplı ve çok hesaplı olmak üzere iki ye ayrılır. Her iki yönteme göre de sağlıklı bir envanter çıkarılabilmesi ancak fiili sayım yöntemi sonucunda olabilir. Sürekli envanter yönteminde ise, sayım yapılmasına gerek kalmadan sürekli bir şekilde mevcudunun izlenebildiği bir kayıt sistemi oluşturulur. Stokların takibi ve doğru olarak raporlanabilmesi için iyi bir belgeleme sisteminin ve ayrıntılı bir kayıt düzeninin bulunması şarttır. Güvenilir ve ayrıntılı bir kayıt düzeni ise;işletmede `sürekli envanter` yöntemine göre işletilen etkili bir sistemin var olması halinde gerçekleşebilir. Dayanıksız Tüketim Mallarını pazarlayan işletmelerde sürekli envanter yönteminin etkin uygulanabilirliğine ilişkin model önerisi ortaya konmuş ve bu model biri toptancı biri de perakendeci olmak üzere iki işletme üzerinde uygulanmak suretiyle aşağıda belirtilen pozitif gelişmeler elde edilmiştir. İşletmelerde tedarik, satınalma politika ve stratejilerinin daha etkin olarak ortaya konmasına, yeni politika ve stratejilerin belirlenmesine yardımcı olacak maliyet, hasılat, kâr marjlarının daha etkin saptanmasına, bu işletmelerde etkin stok yönetimine olanak sağlaması, pazar ve pazarlama politikalarının değerlendirilmesi, değişikliklerin saptanması ve geliştirilmesinde sağlanan etkinlikler, fiyatlama politikalarında etkinlik sağlaması, kârlılık analizlerinin yapılmasına olanak sağlaması gibi işletmelerin en önemli ihtiyacı olan bilgiler, Dayamksız Tüketim Mallarını pazarlayan işletmelerde bu modelin uygulanması sonucu elde etmek mümkün hale gelmiştir.

Ill ABSTRACT The functions of accounting are the same at all firms. But there should be the contributions of accounting to the determined management policies for realizing the purpose at a commercial firm. At the firms which markets the frail consumption goods, the financial information which will be used at the decisions that fixing cost information, purchase costs and margins of profit which will help that procurement and purchasing policies are evaluated, new policies aare determined and market marketing policies are evaluated, changed, improved must be produced in details. The cost of good is made up of purchase value and purchase expenditures because the purchased goods are generally sold by exposing no change at the firms which markets the frail consumption goods. The other expenditures with the exception of these costs that are just like wage, rent, amortization and interest are called as the functional expenditures of the period. Purchasing and selling good is the basic function of these this kind of firms. All movements which are related to the good (purchase, selling, restitution and discount) are traced at the accounts which related to the good. There are two basic methods which are used for the good movements: i) Periodic inventory method ii) Continuous inventory method. It is put forward that the continuous inventory method is the best method to evaluate and report stocks effectively at this thesis. This thesis has implemented on a wholesale and a retail firm. The positive improvements have been acquired of the following subjects: i) At the procurement and purchasing policies, ii) At the calculation of cost, revenue, profit margins, iii) Effective stock management, iv) At the policies of making price, v) At the analysis of profitability.