Türkiye`de il genel yönetimi: Sorunlar, yaklaşımlar ve öneriler

Abstract

ÖZET r Bu doktora tezi, Türkiye'deki `il genel yönetimi` ni ve merkezi idarenin taşra örgütlenmesini, anayasal ve yasal gelişimi ve çerçevesi, kurumsal tarihçesi, bugünkü yapısal ve işlevsel durumu ile sorunlarını incelemeyi ve çözüm yolları önermeyi amaçlamaktadır. Çalışmada ülkemizdeki il sistemi betimlenirken, ayrıca çağdaş dünyadan seçilen bazı gelişmiş ülkelerin il sistemleri de incelenmiş ve bu ülkelerdeki taşra yönetim sistemi ile Türkiye'deki taşra yönetsel düzeni ve il örgütlenmesi karşılaştırılmıştır. Kavramsal nitelikteki bu bilgi ve açıklamalardan sonra ülkemiz genelinde, 80 vilayet ve bunların bir kısım ilçeleri ile İçişleri Bakanlığı merkez örgütünde gerçekleştirilen uygulamalı araştırma ortaya konmuştur. Araştırmayla ilgili açıklamalara geçilmeden önce, bu konuda yapılan çalışma ve araştırmalar ayrı ayrı ele alınarak analiz edilmiştir. Anket, gözlem ve görüşme yöntemlerinin kullanıldığı uygulamalı araştırma; hazırlık, uygulama, bulguların dökümü ve istatistiki analizler kullanılarak elde edilen bilgi ve sonuçların değerlendirilmesi aşamaları halinde açıklanmıştır. Ardından varsayımların geçerlilikleri sorgulanmıştır. Böylelikle tüm bu kavramsal ve uygulama içerikli analizlerden sonra, ulaşılan sonuçlar ve genellemeler yardımıyla bir senteze gidilebilmiştir. Çalışmanın ortaya çıkardığı sonuca göre, Türkiye'deki il genel yönetimi ve mülki idare amirliği sistemi, ülkenin mevcut ortam ve koşulları ile halkın gereksinimleri ve beklentileri karşısında yetersiz kalmaktadır. Bu yetersizliğe neden olan/veya bunu besleyen çok önemli yapısal ve işlevsel sorunlar ve aksaklıklar söz konusudur. İl sistemi, bu yetersiz ve etkisiz görünümüyle bir yemden yapılanma gereksinimi içindedir. İl genel yönetiminin sorunlarını çözmeye ve sistemi etkin kılmaya yönelik olarak gerçekleştirilecek yeniden yapılanmada, çağdaş dünyadaki gelişmeler ve evrensel normlar yadsınmadan, ama öncelikle ülkenin yönetsel, siyasal, toplumsal ve ekonomik koşullan ve gereklilikleri dikkate alınmalıdır. Bu çerçevede yapılacak yönetsel reform `insan` merkezli olmalı ve yönetim halk bütünleşmesini sağlamalıdır. Bugünkü koşullar içinde, yöresel gelişmeyi hızlandıracak, ülke kalkınmasına ivme kazandıracak, yerel kaynaklan harekete geçirecek ve en optimalbiçimde hizmet sunumunu sağlayacak bir il sistemine gereksinim vardır. İl genel yönetimi, ülkedeki genel ve yerel düzeydeki yönetsel sistemler ile ekonomik sistemi de kapsayacak gerçekçi, disiplinli ve köklü bir yeniden yapılanma yoluyla halkın beklentilerine ve gereksinimlerine yanıt verebilen, etkin bir yapı ve işleyişe kavuşturulabilir. Ülkenin yönetsel, toplumsal ve ekonomik sorunlarının önemli bir kısmı etkin ve dinamik bir il sisteminin kurulması, yerel yönetimlerinin güçlendirilmesi ve halkın yönetime daha üst düzeyde katkı ve katılımının sağlanması ile çözüme ulaşacaktır. Bunun için vakit geçirmeden gerekli siyasi irade ortaya konulmalı ve konunun takipçisi olunarak, Türkiye'nin ve Türk toplumunun koşullarına ve gereksinimlerine uygun bir il genel yönetimi yapılandırılması gerçekleştirilmelidir.

m ABSTRACT This Ph. D. thesis aims to examine the provincial administration, its legal and institutional1, development in the context of current structural and functional conditions and issues. The province systems of developed countries were analysed in order to compare them with Turkish system. In the first three chapter, theoretical knowledge was presented, and in the last chapter, the case study was conductedt. The results, got by questionnaire held in all over Turkey, was evaluated by means of statistical analysis techniques, and reliability of hypothesis were questioned. Finally, theoretical knowledge and practical findings were synthesized by interpretation. By emprical result, hypotheses of research were justified. In the conclusion, it has been put forward that the province administration in Turkey has some structural and functional shortcomings, and also they need to be restructured. Effective and realistic restructuring of the provincial system will result; efficient, productive and dynamic province system that is important motivating factor for the national and local development. Therefore, the necessary political actions should be taken immediately.