Kamusal finansman aracı olarak iç borçlanmanın finansal serbestleştirme sürecindeki etkilerinin değerlendirilmesi (Türkiye örneği 1980-1996)

Abstract

ÖZET Bu tezde 1980'den sonra Türkiye'de uygulanmaya başlanan dışa açılma politikalarının bir ayağı olan finansal serbestleştirme (financial liberalization) politikalarının makroekonomik göstergeler üzerindeki etkileri ve kamu finansman dengesinin değişimi incelenmiştir. McKinnon-Shaw yaklaşımına göre finansal serbestleştirme önerilerinin temelinde tasarrufların faiz haddine duyarlı olduğu kabulü yatmaktadır. Dolayısıyla faizler yükseldiğinde tasarruflar da artacak, böylece hem ödünç verilebilir fonların artışı hem de kaynakların etkin dağılımı sağlanmış olacaktır. Buradan da kamu finansmanına ilişkin şu yargıya varılmaktadır; ödünç verilebilir fon artışı ve kaynakların etkin dağılımı, devleti asli görevlerini yapmaya yönlendirecek, devletin giderlerinde azalma ve gelirlerinde artma sağlanacaktır. Gelir-gider dengesinin gelir lehine değişmeye başlamasıyla kamu açıklan problemi de ortadan kaldırılmış olacaktır. Ancak, Asya Kaplanları ve İsrail dışında, finansal serbestleştirmeyi gerçekleştiren gelişmekte olan ülkelerin çoğundaki uygulamalar, yüksek kamu açıklarına eşlik eden yüksek iç ve dış kamu borçlan, dış şoklara daha açık hale gelmiş bir ekonomik yapı, derinleşen gelir dağılımı adaletsizliği ve istikrarsız ekonomik büyüme gibi, beklenenin aksi sonuçlara ulaşmıştır. Türkiye ve gelişmekte olan pek çok ülkenin finansal serbestleştirme politikalarının sonuçlan aynıdır. Kurumsal ve yasal altyapı eksiklikleri, finansal aracıların denetimindeki yetersizlikler gibi sebepler bu kötü sonuçların arasındaki benzerliğin nedenleri arasında sayılabilir.

ABSTRACT In this thesis the effects of financial liberalization policies which is one of the way of globalization policies implemented in Turkey after 1980, on macroeconomic performance and public finance balance are investigated. Basicly, the offers of financial liberalization policies are based on interest rate sensitivity of income. So, if interest rates rise, propensity to save will also rise. Hence, both loanable funds and effective distribution of resources will be obtained. So, about public finance can be said that rising of loanable funds and effective distribution of resources will force the state to do its own basic duties and will increase its incomes and decrease its expenditures. As a result public deficit problem will be eliminated. But except for Asian Tigers and Israel, many developing countries which had implemented financial liberalization policies have met with unexpected results as high public deficits, rising public debt burden, an economic structure which is open and sensitive to foreign economic shocks, deeping unjust income distribution, and unstable macroeconomy. The results of financial liberalization policies in Turkey and in many other developing countries are alike. Insufficient institutional and lawful infrastructure, inefficient supervision of the financial intermediaries can be counted as the same causes of bad results of financial liberalization policies. VII