Aksaray çevresinde Selçuklu Dönemi Kervansarayları

Abstract

`Aksaray Çevresinde Selçuklu Dönemi Kervansarayları` adı altında hazırlanan bu çalışmada Selçuklu dönemine ait kervansaray mimarisi ayrıntılı şekilde incelenmiştir. Dört bölümde ele alınan çalışmada konu hakkındaki araştırma ve yayınlara değinilmiş, Anadolu Selçuklu dönemindeki kervan yolları ve Aksaray'ın bu yollar üzerindeki önemi incelenmiştir. Çalışmaya dahil edilen yapılar, dönemin diğer yapılarıyla karşılaştırılarak sonuca ulaşılmaya çalışılmıştır. Yapılan araştırmada Selçuklu dönemine ait 6 tane kervansaray yer almaktadır. Sultan Hanı ve Ağzıkara Han `Sultan Hanı` tipindeki hanlar grubuna girmektedir. Avlu düzenleri olarak da birbirlerine benzer olup, ortalarında `Köşk Mescit` denilen yapılar mevcuttur. Ancak Ağzıkara Han'ın giriş portali orta eksen üzerinde değildir. Alay Han, Sultan Hanı ve Ağzıkara Han kapalı bölüm planı olarak benzer olup, şahın sayıları farklılık göstermektedir. Portalinde bulunan çift gövdeli aslan figürüyle dikkat çeken Alay Han'ın, örtü sisteminin yıkılmış olmasına rağmen, Sultan Hanı ve Ağzıkara Han'daki gibi aydınlık açıklığı olduğu bilinmektedir. Öresin (Tepesi Delik) Han bu yapılarda farklı olup, sadece kapalı bölümden oluşmaktadır. Enine sahmların, boyuna sahınlarla kesilmesinden oluşan plan özelliği ile Afyon yolundaki Çay Han ile benzerlik göstermektedir. Ak Han şu an mevcut olmadığı için mimari ve tezyini özellikleri açısından bilgi sahibi olunamamaktadır. Aynı özellik Kılıçarslan Hanı içinde geçerlidir. Güney cephesinde tuğla kullanıldığı bilinen bu yapının planından anlaşıldığı kadarıyla, dikdörtgen avu etrafına sıralanmış odalardan oluşmaktadır. Sultan Hanı ve Ağzıkara Han'hariç diğer yapıların tarihlendirilmesi konusunda çeşitli görüşler vardır. Plan ve süsleme özellileri ile sonuçlara ulaşılmaya çalışılmıştır. Bu yapılardan Sultan Hanı ve Ağzıkara Han tam olarak ayakta kalabilmiştir. Öresin Han ve Alay Han'ın örtü sistemleri tamamen yıkılmış, sadece cephe duvarlarından ibarettirler. Ak Han'dan birkaç metrelik bir duvar parçası kalmıştır. Kılıçarslan Hanı şu anda mevcut olmayıp yerinde başka bir yapı mevcuttur.

Seljukıan's Penod Caravanserais existed in around Aksaray under this named presentation has been investigated details regarding with Caravanserias of Seljulian period. As taken into four ways of study on the subject has been mentioned on research and publication and has been investigated of Anatolian Seljukian period's Caravan ways and importance of Aksaray on these ways. As results of investigation there were 6 pieces of Caravanserai during the period of Seljukians. Sultan Han Caravanserai and Ağzıkara Han Caravanserai is into group of `Sultan Caravanserai`. As Courtyard regularity is also similar to each other, at the middle there is Works of art named `Villa Small Masque`. But Ağzıkara Han Caravanserai's portal is not on axis. Alay Han Caravanserai, Sultan Han Caravanserai and Ağzıkara Han Caravanserai's closed section plan is same but the dividing wall numbers shows differences. At portal attracting attention of the twin bodied lion's figures of Alay Han Caravanserai, although cover system has been demolished, is known that there is lightness open space as in Sultan Han Caravanserai and Ağzıkara Han Caravanserai. Öresin Han (Tepesi Delik) Caravanserai has different structure, only forming from closed part. With forming of dividing wall width and dividing wall lengthwise, with plan characteristic shows similarity as Çay Han Caravanserai with on Afyon way. Since Ak Han Caravanserai is not available at present there is not knowledge about architectural and decorative characteristic. Same characteristic is also valid for Kılıçarslan Han Caravansarai. Known as South front is used brich, as understood from the construction plan has forming from the rooms arranged in order at around rectangle courtyard. Besides Sultan Han Caravanserai and Ağzıkara Han Caravanserai, there are various opinions on historical dating on other constructions. From these constructions Sultan Han Caravanserai and Ağzıkara Han Caravanserai have completely standing up. Öresin Han Caravanserai and Alay Han Caravanserai's covering system is completely destroyed. Kılıçarslan Han Caravanserai is not at the place and there is different construction at same place.