Müşterek faaliyetler ve iş ortaklıkları faaliyetlerinin raporlanması ve ortaya çıkan sorunlar

Abstract

İşletmeler arasındaki ittifaklar, ekonomik ve hukuki bağımsızlığını koruyan işletmeler arasında yapılan işbirliğine dayalı anlaşmalardır. Literatürde; stratejik ittifaklar, işletme ittifakları, iş ortaklıkları, işbirliği anlaşmaları gibi çeşitli kavramlarla adlandırılmaktadır. İşletmeler arasındaki ittifakların muhasebe ve finansal raporlama uygulamaları bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Uluslararası Muhasebe/Finansal Raporlama Standartları'nda ortak iş yapmaya yönelik işletmeler arasındaki ittifaklar 11 no'lu Müşterek Anlaşmalar Standardı'nda düzenlenmiştir. Standart kapsamında müşterek anlaşmalar; müşterek faaliyetler ve iş ortaklıkları olmak üzere ikiye ayrılmıştır. İttifaklara yönelik olarak; Amerikan Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri'nde, Avrupa Birliği Yönergeleri'nde ve ülkemiz mevzuatında çeşitli düzenlemeler mevcuttur. Bu çeşitlilik kavram kargaşasına sebep olmakta, ittifakların sınıflandırılmasını ve raporlanmasını zorlaştırmaktadır. Çalışmanın amacı, işletmeler arasındaki ittifakların sınıflandırılarak muhasebe standartlarıyla ilişkilendirilmesi, müşterek anlaşmalar kapsamındaki müşterek faaliyetlerin ve iş ortaklıklarının birbirlerinden ayırt edilme kriterlerinin belirlenmesi, bu iş modellerinin raporlanması, bu konudaki sorunların tespit edilmesi ve çözüm önerilerinin sunulmasıdır. Bu kapsamda, işletmeler arasındaki ittifaklar ve muhasebe standartlarındaki ilgili düzenlemeler incelenmiş, inşaat sektöründe faaliyet gösteren üç farklı şirketin Ankara'da bir kamu binası inşaatı için Türk Hukuku'na uygun olarak `iş ortaklığı` adı altında kurdukları ortaklık uygulama örneği olarak değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonucunda, işletmeler arasındaki ittifaklar muhasebe standartlarıyla ilişkilendirilmiş, müşterek faaliyet ve iş ortaklıklarının birbirlerinden ayırt edilme kriterleri belirlenmiş, Türk Hukuku'na göre `iş ortaklığı` olarak kabul edilen ve raporlanan anlaşmaların Türkiye Muhasebe/Finansal Raporlama Standartlarına göre müşterek faaliyet olduğu tespit edilmiş, muhasebe ve raporlama uygulamalarına yer verilmiştir. Ayrıca muhasebe ve raporlamaya ilişkin sorunlar belirtilerek, öneriler sunulmuştur.Anahtar Kelimeler: İşletmeler Arasındaki İttifaklar, Müşterek Anlaşmalar, Müşterek Faaliyetler, İş Ortaklıkları, Müşterek Anlaşmaların Raporlanması, İnşaat Muhasebesi.

Alliances between enterprises are the agreements which are based on the collaboration of the enterprises that protect their economic and legal independences. In the literature, they are named with different concepts such as strategic alliances, joint ventures, business alliances, and cooperation agreements. The accounting and financial reporting practices of the alliances between enterprises are the subjects of this study. The alliances between enterprises which are oriented to do joint business at the International Standards of Accounting / Financial Reporting are arranged in the Standard of Joint Agreements no: 11. Joint Agreements within the context of the standard are divided into two; joint ventures and joint operations. For Alliances, various arrangements are available in the Generally Accepted Accounting Principles of US, European Union Directives and legislations of our country. This variety leads to contradiction in terms and makes difficult to classify and report alliances. The purpose of this study is associating alliances between enterprises with accounting standards by classifying them, determining the criteria to distinguish joint ventures and joint operations within the scope of joint agreements, reporting these business models, detecting problems about this issue and presenting solution suggestions. In this context, the alliances between enterprises and the regulations about accounting standards were examined. Also, the partnership which was established under the name of `joint venture` in compliance with Turkish Law by three different companies operating in construction sector for the construction of a public building in Ankara was evaluated as an application example. In the conclusion of study, the alliances between enterprises were associated with accounting standards, the criteria to distinguish joint operation and joint venture from each other were determined, it was detected that the agreements which are accepted and reported as `joint venture` by Turkish Law are joint operations in compliance with Accounting/ Financial Reporting Standards of Turkey, accounting and reporting applications were given a place. Moreover, some problems about accounting and reporting were stated and some suggestions were offered.Keywords: Alliances Between Enterprises, Joint Agreements, Joint Operations, Joint Ventures, Reporting of Joint Agreements, Construction Accounting