Sağlıklı donörlerde trombosit aferezinin bazı biyokimyasal parametreler ve QTc dispersiyonu üzerine etkisi

Abstract

Aferez işleminin donörlerde, işlemde verilen sitrata bağlı olarak hipokalsemiye ve QT uzamasına yol açtığı bilinmektedir. QT ve düzeltilmiş QT (QTc) uzamasının ciddi aritmilerle ve mortaliteyle ilişkili olduğu bilinmekte olup QTc dispersiyonunun (QTcd) ise homojen olmayan ventriküler repolarizasyonun daha iyi bir göstergesi olduğu ve ventriküler aritmiler için bağımsız bir risk faktörü olarak değerlendirilebileceği ileri sürülmektedir. Aferez işleminin sağlıklı donörlerde iyonize Ca ve Mg düzeyinde düşüşe ve parathormon (PTH) düzeylerinde artışa da neden olduğu bilinmektedir. Aynı zamanda, PTH düzeyinin kemik yapım-yıkım parametreleri olan osteoprotegerin/RANKL sistemi ile ilişkisini gösteren yayınlar mevcuttur. Ayrıca, son zamanlarda osteoprotegerinin (OPG) kardiyovasküler ve aterosklerotik olaylarla ilişkisini ortaya koyan çalışmalar da dikkati çekmektedir. Bu bilgilerin ışığında, bu çalışmamızda, sağlıklı donör trombosit aferezinin QTc dispersiyonu ve serum PTH, magnezyum, kalsiyum, OPG/RANKL sistemi üzerine etkilerini incelemeyi amaçladıkÇalışmada, yaşları 22-54 arasında değişen 36 sağlıklı trombosit aferez donörünün aferez öncesi, aferezin 1. saatinde ve aferez bitiminden 30 dakika sonra EKG kayıtları alınarak QTc dispersiyonu ölçüldü. Yine aynı zamanlarda donörlerin serum Na, K, Ca, iyonize Ca, Mg, alkalen fosfataz (ALP), kemik alkalen fosfataz (BALP), OPG, RANKL, C-reaktif protein (CRP) ve PTH ölçümleri için kan örnekleri alındıQTc dispersiyonu ölçümlerinde, aferez öncesi ortalama QTc dispersiyonu değeri 57.722 ±24.742 iken; aferezin 1. saatindeki ölçümlerde ortalama 46.167 ± 25.892 bulunmuştur. Bu düşüş istatistiksel olarak anlamlıdır (p=0.009). Buna karşın aferez sonrası 30. dakikadaki QTc dispersiyonu ortalaması 61.639±24.643 olup, bu değerin aferez öncesi ölçümlere benzer olduğu görülmüştür (p=0.319). Aferezin 1. saatinde 40 yaş ve üzeri gruptaki donörler arasında, 40 yaş altı gruba göre daha fazla oranda uzamış QTcd saptanmıştır (p=0.035Aferezden önce, aferezin 1. saatinde ve aferez bitiminden 30 dakika sonra yapılan ölçümlerde, donörlerin Na, K, Ca, Mg ve iyonize Ca değerlerinde ve CRP ve RANKL değerlerinde istatistiksel olarak anlamlı bir değişiklik saptanmamıştır. OPG de ise, aferez öncesi ile karşılaştırıldığında hem aferezin 1. saatinde, hem de aferez bitiminde istatistiksel olarak anlamlı düşme görülmüştür (sırasıyla p=0.027 ve p=0.013). PTH düzeyinin de aferezin 1. saatinde yükseldiği, aferez bitiminde de bu yüksekliğin devam ettiği görülmüştür (sırasıyla p= 0.0001 ve p=0.001). Yine, ALP ve BALP düzeylerinin de aferez sırasında ve aferez sonrasında istatistiksel olarak anlamlı düşme gösterdiği görülmüştür (ALP için sırasıyla p=0.0001 ve p=0.0001; BALP için sırasıyla p=0.018 ve p=0.014Literatürde, donör trombosit aferez işleminin QTc dispersiyonuna etkisi konusunda yayına rastlanmadığı gibi, aferezin OPG/RANKL sistemi üzerine etkisini gösteren bir çalışma da bulunmamaktadır. Çalışmamızda, donör trombosit aferezi ile ilişkili klinik açıdan önemli bir EKG değişikliği gözlenmemiştir. Aferez işlemi sırasında QTc uzaması saptanmasına karşın, QTcd'de işlem sırasında kısalma olmakta ve ardından tekrar başlangıç düzeylere dönmektedir. Bu durumun, genel olarak aferezle ilişkili önemli olumsuz kardiyak sonuçlar görülmemesini açıklayabileceği düşünülmüştür. Her ne kadar donör grubumuzun yaş ortalaması genç ise de, çalışmamızda 40 yaş üstündeki bireylerde aferez sırasında daha fazla uzamış QTcd görülmesi, bu bireylerin işlem sırasında daha yakından izlenmesi gerekebileceğini düşündürmüştür. Yine bu çalışmada, PTH/ OPG/RANKL sisteminin donör trombosit aferezinden etkilendiğinin gösterilmiş olması, bu işlemin donörlerde uzun vadedeki etkilerinin araştırılmasının ve özellikle tekrarlayan aferez işlemlerinin kemik metabolizması ve kardiyovasküler sistemde yapabileceği değişikliklerin incelenmesinin yararlı olabileceğini düşündürmektedir.

It?s known that apheresis process causes hypocalcemia and the prolongation of the QT related to the citrate that is given in process in donors. The prolongation of the QT and corrected QT (QTc) is related to important arrhythmia and mortality also QTc dispersion (QTcd) is a better indicator of non-uniform ventricular repolarization and it is suggested that it can be evaluated as an independent risk factor for ventricular arrhythmia. It is known that apheresis process causes decreasing of the ionized calcium and magnesium level and increasing of the parathormon (PTH) level in healthy donors. At the same time there are publications that shows the relation between PTH level and osteoprotegerin (OPG)/RANKL system that are the parameters of bone formation and resorption. Recently studies are reported that shows the relation between OPG and cardiovascular and atherosclerotic events. In this study we purposed to search the effects of the healthy donor platelet apheresis on the QTc dispersion, serum PTH, magnesium (Mg), calcium (Ca) and OPG/RANKL systemIn our study we measured QTc dispersion of 36 healthy platelet apheresis donor before apheresis process, at the first hour of the process and thirty minutes after the process according to the electrocardiography (ECG) results. At the same time we took blood samples to measure serum sodium (Na), potassium (K), calcium, ionized calcium, magnesium, alkaline phosphatase (ALP), bone ALP (BALP), OPG, RANKL, C-reactive protein (CRP) and parathormon levelsIn QTc dispersion measurements, while mean QTc dispersion value was 57.722 ±24.742 before apheresis process, at the first hour of the apheresis process it is measured as 46.167±25.892. This decrease is statistical significant (p=0.009). But the mean value of QTc dispersion thirty minutes after the apheresis process was 61.639±24.643 that was same as the values before apheresis process. At the first hour of the apheresis, statistical significant more prolongated QTcd was observed in 40 years old and older group in comparison with 40 years old group (p=0.035In measurements before apheresis, at the first hour of the apheresis and thirty minutes after the apheresis process we could?nt determine statistical significant variation in sodium, potassium, calcium, magnesium, ionized calcium, CRP and RANKL levels of the donors. For OPG when. we compare the levels before apheresis with the levels at first hour and after the apheresis we found a significant decrease ( respectively, p=0.027 and p=0.013). It was observed that PTH level at the first hour of the apheresis increases, after the apheresis this increasing continued (respectively, p=0.000 and p=0.001). In alkaline phosphatase measurements, both serum total ALP and bone alkaline phosphatase levels showed statistical significant decreasing during apheresis and after the apheresis process (respectively, for ALP p=0.0001 and p=0.0001; for BALP p=0.018 and p=0.014In literature, as we could?nt find any publication about the effects of the donor platelet apheresis process to the QTc dispersion, also we could?nt find any publication about the effects of the donor platelet apheresis process to the OPG/RANKL system. In our study, there was no clincally important ECG changes associated with apheresis. Although mean age of the our donor population is low, in our study observing significant more prolonged QTcd during the apheresis process in 40 years old and older group makes think we need to follow these individuals closely during the process. Also in this study, showing PTH/ OPG/RANKL system was effected by donor platelet apheresis makes think it can be useful to research in the long term effects of this process in donors and repetitive apheresis process results.