Azerbaycan, Özbek ve Kazak Türkçelerinde çatı

Abstract

Bu yüksek lisans tez çalışmasında, dilin gramer konularından biri olan fiilde çatı konusunu Türkiye Türkçesi de dâhil olmak üzere Çağdaş Türk lehçelerindeki görünümüyle birlikte işledik. Fiilde çatı konusu, genel olarak Türkiye Türkçesinde ve ayrı ayrı lehçelerin gramer kitaplarında da işlenmiştir. Fakat bu konu şimdiye kadar Türk lehçeleri temelinde karşılaştırmalı olarak işlenmemiştir. Fiilde çatı konusundaki bu eksiklikten dolayı böyle bir çalışma yaptık. Gerçi çatı konusunda Mevlüt Erdem'in 2000 yılında University of Manchester'da İngilizce olarak yazmış olduğu Historical Development of Reflexive, Reciprocal, Causative and Passives in Turkish adlı yayınlanmamış doktora tezini de göz ardı etmemek gerekir.Çalışmamız üç ana bölümden oluşmaktadır. Birincisi; fiil çatısını anlamak ve açıklamak için oluşturulan, ?Türkiye Türkçesinde Çatı Kavramı ve İzahı? bölümü, ikincisi; fiil çatısının Türk dili tarihi içerisindeki gelişimini görebilmek için oluşturulan, ?Fiilde Çatının Tarihi Gelişimi? ve üçüncüsü aynı zamanda tezin asıl bölümünü oluşturan; ?Çağdaş Türk Lehçelerinde Çatı? bölümüyle çatı konusunu incelemeye çalıştık.Türk lehçelerinde çatıyı; yalın (etken), edilgen, dönüşlü, ettirgen ve işteş olmak üzere beş ana gruba ayırdık. Bunları ayrı ayrı, eklerini ve örneklerini göstererek işledik. Bunun yanı sıra lehçelerde çatı ekleri dışında değişik yollarla da çatı kurulduğunu gösterdik.Çalışmamızın sonucunda, fiil çatılarının tüm Türk lehçelerinde var olan bir gramer konusu olduğunu gösterdik. Sadece eklerde bazı değişikler söz konusudur. Bunun dışında hemen hemen her lehçe temelde ortak bir dile dayandığı için çok fazla değişiklik yoktur. Çalışmamızın bundan sonra fiil çatısının lehçelerde nasıl göründüğünü araştırmak isteyenlere bir kaynak olabileceği düşüncesindeyiz.

In this master thesis which is one of the language grammar, the subject voice, including Turkey Turkish processed with the appearance of modern Turkish dialects. In general, the voice in Turkey Turkish and dialects separately processed in the books of grammar. But that issue was not processed so far as compared to the basis of the Turkish dialects. We have made this work due to lack in this area. But, in 2000, on the voices should not been ignored, Mevlut Erdem in the University of Manchester, which was written in English, Historical Development of Reflexive, Reciprocal, Causative and Passives in Turkish.The study consists of three main groups. First; created to explain and understand the voice, ?Voice in Turkey Turkish and Explanation? section, second; created to you can see the development of voice in the history of the Turkish Language ?The Historical Development of The Voice? section, and third, at the same time constitute the main part of the thesis, ?The Voice in Turkish Dialects? sections of the voice tried to analyze the issue.Voice in Turkish dialects, lean (active), passive, reflexive, causative and reciprocal to be divided into five major groups. By showing them separately, processed with examples and affixes. In addition, demonstrated without voice attachment the voice has been created in different ways in dialects.As a result of this study, we demonstrated the voice is a grammatical subject of all the Turkish dialects. Only some of the changes in affixes. Apart from that, almost every dialect has not changed too much. Because each dialect based on a common language. Of this study is that it may be helpful to those who want to investigate how the voice seen in the Turkish dialects.