Orta gelir tuzağını aşmada sektörel dönüşüm rotasının belirlenmesi: Türkiye için ampirik analiz

Abstract

Ulusal ve uluslararası düzeyde birçok akademik çalışma, orta gelir tuzağına düşmemenin yollarını ya da orta gelir tuzağına düşen ülkelerin nasıl bu tuzaktan kurtulacağını incelemeye odaklanmıştır. 2008 yılından bu yana orta gelir tuzağına yakalanmış olduğuna dair güçlü sinyaller olan Türkiye ekonomisinin bu durumdan çıkabilmesi, ekonomide yapısal bir dönüşümün gerekliliğini zorunlu kılmaktadır. Orta gelir tuzağından çıkabilmek için; sanayide çeşitlendirmeyi gerçekleştirebilmek, katma değeri yüksek ürünlere odaklanmak ve sektörel önceliklendirme yapmak gerekmektedir. Bu çalışma kapsamında, Türkiye'nin üretim ve ihracatının niteliğini artırma potansiyeli taşıyan ve aynı zamanda mevcut üretim becerileriyle örtüşen sektörlerin tespit edilmesine yönelik analizler gerçekleştirilmiştir. Analizlerde, Harvard Üniversitesi Uluslararası Kalkınma Merkezi'nin ürün uzayı metodolojisinde yer alan hesaplama yöntemleri Türkiye ekonomisi için kullanılmıştır. Sofistikasyon göstergesi olan ekonomik karmaşıklık endeksi (ECI) değişkeninin, kişi başına gelirin büyümesine olan etkisi panel veri yöntemi ile test edilmiş ve aralarında pozitif bir ilişki görülmüştür. Araştırmada, Türkiye'nin üretim niteliğini ve rekabetçi olma potansiyelini yükselteceği öngörülen sektörler, iki aşamalı bir politika yaklaşımı benimsenerek tespit edilmiştir. İlk aşamada kısa vadede sıçrama yapılabilecek sektörler, ikinci aşamada ise tespit edilen sektörlerde rekabet gücü sağlandıktan sonra uzun vadede odaklanılabilecek sektörler belirlenmiştir. Sonuç olarak, Türkiye ekonomisinin 2023 hedeflerine ulaşabilmesi için odaklanılması gereken sektörlerin; makine, kimya ve sağlıkla ilgili ürünler ile elektronik sektörleri olduğu ortaya konulmuştur.

There are many academic studies focusing on the examination of how falling into the middle-income trap is prevented and how the countries already fallen into the middle-income trap break out of their circumstances. Turkey's economy, which has strong indicators showing that it has been into the middle-income trap since 2008, requires structural transformation in order to get out of this situation. Furthermore, industrial diversification, high value-added production and sectoral prioritisation should be carried out by Turkey for getting out of the middle-income trap.In this regard, analyses were carried out with a view to identifying sectors which have potential of increasing the level of production, export and existing production skills of Turkey as well. In the analysis, the product space calculation modality has been used for the Turkish economy. The effect of sophistication indicator, ECI variable, to the growth of per capita income has been tested through panel data analysis and the positive relation has been observed among them. In this study, the strategic sectors which have been presumed to increase the production quality and the competitiveness of Turkish economy have been determined by applying a two-stage policy approach. The sectors that are needed to leap in the short run have been identified at the first stage and then, the sectors that are needed to focus at the long run have been determined at the second stage. Consequently, machinery, chemicals and health-related products and electronics sectors have been specified as strategic sectors which are needed to be focused in order to reach the 2023 targets of Turkey.