Sözlü ve yazılı kültür tartışmaları açısından Fuzûlî şiirlerinde varyantlaşma

Abstract

Sınırlılığı Millî Kütüphane ve Türk Dil Kurumu el yazmaları katalogu ile belirlenen ve Sözlü ve Yazılı Kültür Tartışmaları Açısından Fuzûlî Şiirlerinde Varyantlaşma adını taşıyan bu tez, cönk ve mecmûalarda sözlü ve yazılı kültür tartışmalarının Fuzûlî?nin şiirleri üzerinden yürütülen ancak bir yandan Sözlü Formül Kuramı diğer yandan 16. yüzyıl klasik edebiyat şairi Fuzûlî ile disiplinler arası bir çalışmaya dayanmaktadır.Cönk ve mecmûalarda Fuzûlî mahlaslı şiirler tespit edildikten sonra Fuzûlî?nin bilinen eserlerindeki şiirler ile karşılaştırma yapılarak Fuzûlî?ye ait olan şiirler ile olmayanlar tespit edilecektir. Ayrıca âşık biyografilerinde kullanılan Fuzûlî?ye ait ya da Fuzûlî?ye atfedilen şiirler de çalışmanın bir diğer parçasını oluşturacaktır. Yazılı kültür ürünü olarak kabul edilen klasik edebiyat şiirinin hangi bağlamlarda sözlü kültür ürünü olan cönk ve mecmûalarda yer aldığı gibi konular çalışmanın tartışma alanlarıdır. Bu yaklaşım sayesinde klasik edebiyat şiirinin ne denli yazılı kültür ürünü olduğu ve sözlü ile yazılı kültür arasındaki etkileşimin nasıl gerçekleştiği ortaya konulmuş olacaktır. Yazılı kültürün önemli bir temsilcisinin sözlü kültürde taklit edildiği (ya da ondan esinlenildiği) ama bu taklitler olurken de sözlü kültürün kurallarına ve imkânlarına uygun bir biçimde taklit ya esinlenmelerin varlığı tartışmaya açılacaktır.Çalışmada yazıyla, mazmunlarla, sıkı vezin kalıplarıyla üretilen katı bir edebiyat geleneğinin -çoğu zaman aruz ölçüsü ile yazılmadığı için ?ölçüsüz? diye beğenilmeyen- halk şiirinde nasıl değiştirildiği ve bu geleneğe nasıl uyum sağladığı tartışılacaktır.Anahtar Sözcükler: Fuzûlî, Cönk ve Mecmûa, Sözlü ve Yazılı Kültür, Sözlü Formül Kuramı, Varyantlaşma

This study is limited with the National Library and Turkish Language Society manuscript catalogue and named as ?Variation in Fuzûlî Poems in Terms of Oral and Written Discussions.? This thesis, whose oral and written culture discussions in cönk (special notebook covered with leather used by Turkish poets) and mecmûas is carried through Fuzûlî poems, transforms into an Oral Formula Theory and an interdisciplinary study through 16th century classical literature poet Fuzûlî and it is based on Oral Formula Theory. In this study, after determining poems with Fuzûlî Penname in cönk and mecmûas, comparisons will be made between them and Fuzûlî?s already known poems, and poems that belong to Fuzûlî and do not belong to him will be determined. On the other hand, poems which belong and attributed to Fuzûlî used in minstrel biographies will be a part of this study. Studies such as the kind of contexts that classical literature poem, accepted as a product of written culture product, takes place in cönk and mecmûas as a product of oral culture product are the discussions of this study. With this approach, how does the poem of classical literature become a product of written culture and how does the interaction between oral and written culture occur will be presented. The fact that a significant figure of written culture is imitated (or inspired) in oral literature will be discussed besides the existence of inspirations that occur proper to the rules and opportunities of oral culture. In the study, how do a firm literature tradition, produced with writings and strict poem pattern ?which are mostly unappreciated as they aren?t written with aruz prosody, and so ?don?t have meter?- have changes in folk poetry and how compliance with this tradition ensured is will be discussed.Key Words: Fuzûlî, Cönk and Mecmûa, Oral and Written Culture, Oral Formula Theory, Variation