Ardahan yöresi saf sarıçam meşcerelerinin verimliliği ile bazı ekolojik faktörler arasındaki ilişkilerin araştırılması

Abstract

Bu çalışmada bazı ekolojik faktörlerin (konum, iklim, toprak) Ardahan yöresinde doğal olarak yayılış gösteren saf sarıçam (Pinus sylvestris L) meşcerelerinin verimliliği üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Bu kapsamda Ardahan Orman İşletme Müdürlüğü sınırları içerisindeki meşcerelerden toplam 60 adet örnek alan belirlenerek alınmıştır. Her örnek alanda bazı konum özellikleri (enlem-boylam, yamaç konumu, yükselti, bakı, eğim) ve bazı meşcere özellikleri (yaş, boy, çap) belirlenmiştir. Sonra yaş-üst boy verileri kullanılarak her bir örnek alan için bonitet endeksleri (meşcere verim gücü) hesaplanmıştır. Ayrıca her alanda bir adet toprak çukuru açılarak üst topraktan birer adet bozulmuş (torba) ve bozulmamış (silindir) toprak örneği alınmıştır. Her bir toprak örneği üzerinde bazı fiziksel (kum, kil, toz, hacim ağırlığı, taşlılık) ve kimyasal (pH, elektriksel iletkenlik, organik madde, toplam azot, karbon/azot oranı) özellikler belirlenmiştir.Meşcerelerin verimliliği ile yetişme ortamı faktörleri arasındaki ilişki basit korelasyon analizi ile belirlenmiş; sonra meşcere verim gücü ekolojik faktörlerden yararlanılarak çoklu doğrusal regresyon ve regresyon ağacı yöntemleri ile modellenmiştir. Oluşturulan çoklu doğrusal regresyon modeli bonitet endeksindeki değişimi %15 ile %70 arasında değişen oranlarda açıklarken, regresyon ağacı modeli ise bu değişimi %24 ile %76 arasında açıklamıştır. Ardahan yetişme ortamı bölgesinde bonitet endeksini etkileyen en önemli etmenler (büyükten küçüğe doğru) eğim, bakı, sırttan uzaklık, boylam, toplam yağış, ortalama sıcaklık ve kil içeriği şeklinde ortaya çıkmıştır.

The aim of the study was to determine the effects of some ecological factors (e.g. physiographic, climatic and edaphic) on the growth of pure scotch pine stands naturally growing in Ardahan.For this purpose 60-sample plot were selected. In each sample plot, some physiographic features (e.g. latitude-longitude, distance to the ridge, elevation, aspect and slope) and some stand characteristics (e.g. age, height and diameter at breast height) were determined. Then, the site index was calculated using stand age-top-height data. A disturbed and an undisturbed top-soil sample were taken by digging a soil pit on each plot. On each soil sample, some physical (sand, silt and clay, bulk density and soil skeleton) and chemical (pH, EC, organic matter, total nitrogen, C/N ratio) properties were determined.First, the growth of scotch pine was correlated with ecological factors by pearson correlation. Then, the site index was modeled using the ecological factors by multiple linear regression (MLR) and regression tree (RT). As a result, while the MLR model accounted for the variation in site index as between 15% and 70%, RT model accounted it as between 24% and 76%. The most important factors affecting the growth of scotch pine were slope, aspect, distance to the ridge, longitude, precipitation, annual mean temperature and clay content, respectively.