Kırım Türk-Tatar destanlarının arketipsel sembolizm bağlamında değerlendirilmesi

Abstract

Destan, milletlerin tarihinde yer alan ve hafızalarında derin izler bırakmış sosyal ve siyasi olayların anlatıldığı hem tarihi olayları hem de olağanüstülükleri barındıran, çoğunlukla bir kahramanın macerası etrafında şekillenen halk anlatılarıdır. Destanların sembolik anlamda değerlendirildiğinde çok farklı anlamlar taşıdığı görülmektedir. Bu özellikleri dolayısıyla destanların içerdikleri mana ve iletinin doğru şekilde okunması gerekir. C. G. Jung, tarafından temellendirilen arketipler sembolizm, edebî eserlerin sembolik yapısını çözümlemeye ve yorumlamaya çalışan bir psikolojik çözümleme yöntemidir.Kırım Türk Tatar destanları arketipsel sembolizm yöntemine göre değerlendirildiğinde benlik arayışına giren kahramanın; ayrılma, erginlenme ve dönüş aşamalarını geçirdiği, dıştan gelen sese kulak vermesiyle başladığı, yolculuk sırasında birçok engelle karşılaştığı, bu zorlukları doğaüstü yardımcılardan destek görerek aştığı ve sonunda nihai ödüle kavuştuğu görülmüştür. Kahramanın ulaştığı ödül sadece bir nesne değil onun ruhsal yolculuğunu tamamlaması yani tamlığa, olgunluğa ulaşmasıdır.Anahtar Sözcükler: Destan, Arketip, Erginlenme, Olağanüstü Yardımcı, Kahraman.

Epic is a kind of folk stories that are formed generally a hero's adventures. Those adventures consist of both social and political events and extraordinary events which made a deep effect on the nationalities' histories. When epic is evaluated symbolically it will be seen that epic has many different meanings. Because of those specialties of epic, epic needs to be read carefully according to the meaning that it has. Archetype symbolism, founded by C.G. Jung, is a psychologic analysis that helps to analyses the symbolic construction of belle's letters.When the Crimea Turkish -Tatar epics are evaluated according to archetypal symbolism, it can be seen that hero is on the search of personality, separation, ripen and level of return. Moreover, hero bumps into many difficulties on the journey which starts with an outlander sound that whispers into hero's ear. Also, it is seen that hero reaches to the final prize with the help of extraordinary helpers. The prize is not only an object but also a completion of psychological journey.Key Words:Epic, Archetype, Ripen, Extraordinary Helper, Hero.