Amasya II. Bayezid Kütüphanesi`nde bulunan Şah U Geda Mesnevi`sinin tezyinatı ve özgün tasarımlara yansıması

Abstract

Milletlerin en değerli kültürel mirası olan yazma eserler, bilim ve sanat alanında yapılan çalışmalar için önemli kaynaklardır. Dini, ilmi ve edebi konular üzerine yazılan yazma eserler birçok kitap sanatını içinde barındırmaktadır. Amasya II. Bayezid Kütüphanesi, Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı dönemlerinde yazılıp, tezyin edilen, çeşitli nitelikte kıymetli yazma eserlerin bulunduğu, Osmanlı döneminde kurulmuş kütüphanelerdendir. Araştırmanın konusu Amasya II. Bayezid Kütüphanesi'nde bulunan Şah u Geda Mesnevi'sinin tezyinatı ve özgün tasarımlara yansıması olarak belirlenmiştir. XVI. yüzyılda yaşadığı bilenen Taşlıcalı Yahya Bey'in yazmış olduğu Şah u Geda Mesnevi'sinin çalışmaya konu olan nüshası, tezyinat bakımından bugüne kadar akademik bir çalışılmaya konu olmamıştır. Bu çalışma kitap sanatları alanına kaynak oluşturması ve katkı sağlaması bakımından önemlidir. Bu araştırmanın amacı mesnevinin tezyinat özelliklerini ortaya koymaktır. Çalışma, tarama yöntemine dayalıdır. Şah u Geda Mesnevi'sinin cilt özellikleri, tezhiplerinin üslup, renk ve kompozisyon açısından değerlendirilmesi yapılmıştır. Eserdeki tezyinatın desen kataloğu oluşturulmuş ve tezyinatından ilham alınarak on adet özgün eser üretilmiştir. Eserin elimizdeki nüshasının istinsah tarihi ve istinsah edeni belli olmadığından süsleme özellikleri incelenerek hangi yüzyılda çalışıldığı konusunda bazı olasılıklar üzerinde durulmuştur. Mesnevinin süslemesinin, Topkapı Sarayı Kütüphanesindeki Muhibbi Divanı tezyinatı ile büyük benzerlikler gösterdiği tespit edilmiş olup bu konuda karşılaştırma yapılmıştır. Çalışmanın Tezhip sanatı bakımın istifade edilecek bir üsluba sahip olduğu ve ortaya konulan verilerin kitap sanatları alanında kayda değer bir fayda sağlayacağı sonucuna varılmıştır.

Manuscripts, the most valuable cultural heritage of the nations, are important sources for studies carried out in the field of science and art. The manuscripts written on religious, scientific and literary subjects include many art books. Bayezid Library in Amasya is one of the libraries established in the Ottoman period and host various precious manuscripts written and ornamented in Seljuk's, Beyliks and Ottoman periods. The subject of the study is the embellishment of `Şâh u Gedâ` Masnavis in II. Bayezid Library in Amasya and its reflection to original designs. The copy of copy of Şah u Geda Masnavi which is written by Taşlıcalı Yahya Bey, who is known to have lived in the 16th century, has not been subject to an academic studying terms of embellishment until today. This thesis is important for providing resources and contributing the field of book arts. The aim of this study to reveal embellishment properties of this art work. This study was based on literature review. Masnavi of Şah u Geda's cover properties, illumination's style, colour and composition of art was evaluated. The embellishment design catalogue of this work art was composed and ten unique works were produced by inspired it's embellishment. Since the person who copied and the copy date of our transcript are not definite, it is focused on some of the possibilities of potential century when the work is carried out by examining the ornament features. It is found that it has got great similarities with of Dîvân-i Muhibbî in Topkapı Palace Museum Library; in this regard an evaluation is made It is concluded that the work has a style to be benefited in point of the art of illumination and the data provides considerable benefits to the book arts field.