Sahne kostümünde tasarım ve Osmanlı sarayını konu alan tarihsel oyunlarda kostüm analizi

Abstract

Tiyatro oyununun dramatik aksiyona katkıda bulunan görsel öğelerinin başında kostüm gelmektedir. Tiyatro kostümümün tarihsel gelişimi, sahne giysisinin tarih boyunca kazandığı işlevleri ve taşıdığı özellikleri de gösterir. Batı Tiyatrosu'nda Antik Yunan döneminden günümüze kadar sahne kostümü, çeşitli değişimler geçirerek gelişmiştir. Kuramsal her yenilik, sanatta olduğu gibi tiyatro kostümünde de bir değişiklikle sonuçlanır. Türk Tiyatrosu'nun Batı Tiyatrosu'ndaki bu sanatsal değişimleri ve tiyatro kostümü gelişimini yaşamadığı görülür. XIX. Yüzyılda batılılaşmayla birlikte Türk Tiyatrosu'nda göstermeci anlatımdan benzetmeci anlatıma geçilmiştir. Türkler Batı Tiyatrosu'nu yabancı azınlıklardan izleyip onların oyunlarında gördükleri dekor ve kostümleri taklit etmişlerdir. Yabancı tiyatro toplulukları, Türkiye'den ayrılırken dekor ve kostümlerini buradaki topluluklara bırakmışlardır. Darülbedayi'nin kuruluşuyla birlikte,Muhsin Ertuğrul'un tiyatro tekniğine verdiği önemle karşılaşılır. Ancak bu dönemde bilinçli bir kostüm tasarımı yoluna gidilmemiştir. Yabancı kitaplardaki oyun fotoğraflarında görülen kostümlerin aynısı uygulanmıştır. 1940'lı yıllarda Devlet Konservatuarının kuruluşuyla birlikte, Akademi'den mezun olanların yurt dışında tasarım eğitimi aldıkları görülür. 1957'de İstanbul'da Akademi' de Tiyatro Dekoru ve Kostümleri Bölümü, 1960 ve 1970'lerde Tiyatro Bölümleri'nin açılışıyla tasarımcılar yetişmeye başlamıştır. Türk Tiyatrosu'nda rejisörlük eğitimi almamış çeşitli yönetmenler, dekor ve kostüm sanatçısını ve kendini geliştirme yoluna gidememiştir. Eleştiri mekanizmasının yetersiz işleyişiyle, değişen ve gelişen yüzyılımızda çağın gerisinde kalan kostüm tasarımcıları da yeni söylemler gerçekleştirememiş, atılımlar yapamamıştır. Tezin konusu içindeki, Osmanlı sarayını konu alan tarihsel oyunların tasarımlarındaki kostüm uygulamalarında hep aslına uygunluk anlayışı görülür. Seyircinin beynine yönelip yeni anlamlar kazanmasını sağlayan kostüm tasarımları yapılamamıştır. Bunun için öncelikle, sağlam bir dramaturgik çözümlemeden sonra yeni bir bakış açısıyla oyun yorumlanmalıdır. Yani oyunun dramatik yapısının ne demek istediği, kostümlerde biçim, renk ve doku kullanılarak anlatılmalıdır. v

Amongst the visual components that contribute to the dramatical action off a play, costume is the foremost. The historical development of the theatre costume points out the functions stage costume has abtained, and the features it includes throughout the history. In western theatre, stage costume, from Ancient Greek up to today, has grown up by undergoing various transformations. Every renovation in stage costume results in a variation as in art. It is obvious that Turkish Theatre has not experienced the same artistic transformations and the development of the stage costume as in western theatre. In the 19. Century there was a shift in Turkish theatre from a exhibitive expression to a imitative one accompanied with the accidentaliziation. Turkish people watched the western theatre thanks to the minorities and imitated the sceneries and costumes they had seen in their plays. Foreign theatre societies left their sceneries and costumes while leaving. With the foundation of Darülbedayi Muhsin Ertuğrul gave a great importance to the dramatical technique. Yet, an aware costume representation was not in question. The same costumes seen on the play photographs in foreign books were applied. In 1940s, following the foundation of State Conservatory, artists gratuated from the Academia went abroad for training of representation. In 1957 Department of Theatre scene and costume was opened and this was followed by the others in 1960s and 70s by educating designers. Turkish theatre has few directors who have trained in its own field. Therefore, directors haven't followed the way to develop themselves and their costume designers. On account of inefficient criticism mechanism costume designers who can not keep up with a changing and growing era have not able to create new discourses and attempts. An understanding of suitability to original is always seen for the costume applications in the representations in the plays concerned. Costume representations that provide new meaning by inclining towards audiensce's brain could not be created. For that end, at once, the play should be interpreted with a fresh point of view following a sound dramaturgical analysis, to say, what means the dramaturgical structure of the play should be expressed by using form, colour and frame. VI