16. yy`da yazılan Karahisârî Mushafı`nın Sûrebaşı tezyinatlarındaki `Rûmî motifinin incelenmesi ve tasnifi`

Abstract

ÖZETGünümüze kadar pek çok yazma eser ulaşmıştır. Tezhip sanatı açısından çok nadide olanların da aralarında bulunduğu ve hala araştırma konusu olmayan pek çok eser bulunmaktadır. Tezhip sanatına büyük katkısının olduğunu düşündüğümüz 16. yy şaheseri Karahisârî Mushaf-ı Şerifi de bu eserlerden birisidir.Eğitim çalışmamızda Karahisârî Mushafı'nın çok zengin tezhiplerinden en azından bir kısmını gün yüzüne çıkarmak hedeflenmiştir. 16. yy Osmanlı dönemi Saray nakışhânesinde klasik dönemin desen anlayışı, renkleri ve ne kadar titizlikle bu çalışmaların yapıldığı aktarmaya çalışılmıştır. Bu araştırmalar sonucunda özgün tasarımlar yapılmıştır.İlk olarak Karahisârî Mushafının tıpkıbasımına ulaşılmıştır. Bu şekilde eserin üzerinde çalışmak mümkün olabilmiştir. Mushafın sûre başı tezhipleri yarı profosyonel fotoğraf makinesiyle bilgisayara aktarılıp perspektif ve renk ayarları yapılarak çıktı alınıp çizim analizleri yapılmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde Ahmed Karahisârî ve Mushaf tezyinatı hakkında ve ikinci bölümde Türk tezyinatında rûmî motifi hakkında genel bilgiler verilmiştir. Yine ikinci bölümde Ahmed Karahisârî Mushaf-ı Şerifinin sûre başı tezyinatlarındaki rûmî motifinin incelenmesi ve tasnifi yapılmıştır. Bu analizler sonucunda tablolar oluşturulmuştur. Hazırlanmış olan bu çizelgeler hem bu çalışma ve sürecinde bir başvuru rehberi olacağı gibi hem de daha sonra yapılabilecek çalışmalar için de adeta bir rehber bir klavuz işlevi görecektir. Üçüncü bölümde ise rûmî motifinin ağırlıklı olduğu beş tane özgün tasarımımızın desen analizleri ve uygulamaların fotoğrafları bulunmaktadır.Anahtar Kelimeler: Ahmed Karahisârî, Mushaf, Sûrebaşı, Tezhip, Rûmî

ABSTRACTMany manuscripts have survived until today. Some are very rare examples of the art of decoration among them and many works have not been selected as subjects to any researches yet. The masterpiece of 16th century, the Karahisari holy Koran, is among those works of art that are thought to be the greatest contribution to the art of gilding decoration by us. In our study, the objective was to bring at least some of the very rich decorations of the Karahisari Koran to light. We tried to report on the notion of design or pattern, colours and exactness in the works from the classical era done in Ottoman Era's 16th century manuscript painting house in the court. Unique designs are created as a result of this research. First of all we have reached to the exact copy of the Karahisari Koran. As a result, it has become possible to work on the artefact. With a semi-professional camera, verse head decorations of the Koran were photographed and uploaded; after adjustments in perspective and colors digitally, they were printed for drawing analyses that were carried out. We have tried to give basic information on Ahmed Karahisari and the Koran decoration in the first part of this work; and on Turkish decoration motif of rumi in the second. Also in the second part of this work the design and pattern analyses covering Ahmed Karahisari's holy Koran's verse heads decorated with rumi as well. The tables prepared are to be both consulted for this study and the process related, and also to function as a guide or a pioneer for other similar works in the future. In the third part we have covered the explanatory chapter about the six practices done, with the relevant pictures. Keywords: Ahmed Karahisari, Koran, Verse Head, Gilding, Rumi