İlköğretim okullarında görev yapan Türkçe öğretmenlerinin 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki bilgilendirici ve tahkiyeli metinlerin anlaşılabilirlikleri ile ilgili görüşleri ve metinlerin metin okunabilirliği açısından incelenmesi

Abstract

Metinler ülkemizde eğitimin temel materyallerinden biridir. Özellikle Türkçe derslerinin ve dil öğretiminin temeli olan metinlerin hedef kitleye uygun olması gerekmektedir. Türkçe ders kitaplarına seçilen metinler, metni okuyan kişilerce anlaşılmalıdır. Bilgi edinme gayesiyle metinleri okuyan öğrencilerin gereksiz ayrıntı, kendi yaşamları ve hayal dünyasıyla bağdaşmayan konu ve durumlarla karşılaşmaları engellenmelidir. Özellikle ülkemizde kitap okuma alışkanlığının kazandırıldığı ilköğretim ders kitaplarına seçilen metinlere dikkat edilmelidir. Çünkü bu yaşlarda çocuklar okuma eylemini genellikle ders kitaplarında bulunan metinlerden gerçekleştirmektedirler. Metinler sade, anlaşılır, bilgiyi hedef kitleyi sıkmadan verecek nitelikte olmalıdır. Hazırlanan metinlerin Türkçe ders kitaplarına seçilmesi sırasında öğrencilerin bu metinleri okuma ve anlama düzeyleri dikkate alınmalıdır.8. Sınıf Türkçe ders kitaplarında bulunan tahkiyeli ve bilgilendirici metinlerin okunabilirlik ve anlaşılabilirlik düzeyleri bu araştırmanın konusunu oluşturmaktadır. Metinlerin okunabilirliğini, araştırmacıların çoğu metinlerin nicel analizi olarak görmektedirler. Bu nicel analizin sonucunda metnin anlaşılabilirliği tahmin edilmektedir. Fakat birçok araştırmacı anlaşılabilirliği etkileyen faktörler olduğu konusunda görüş belirtmektedir. Bu araştırmada okunabilirlik ve anlaşılabilirlik kavramları ayrı ayrı ele alınmıştır. Metinlerin okunabilirlik düzeyleri ile anlaşılabilirlik düzeylerinin arasında fark olup olmadığının tespiti yapılmaya çalışılmıştır. Bu iki kavram açısından değerlendirme ölçütleri göz önünde tutularak ölçümler yapılmıştır. 8. Sınıf Türkçe ders kitaplarında bulunan tahkiyeli ve bilgilendirici metinlerin okunabilirlik düzeyleri Ateşman (1997) tarafından Türkçeye uyarlanan Flesch'in okunabilirlik formülüyle belirlenmiştir. Bu araştırmada metinlerin anlaşılabilirliğini ölçmek amacıyla ölçek geliştirilmiştir. Metin anlaşılabilirlik ölçeği, uzman değerlendirmesinden geçmiştir. Ölçek maddeleri ve ana başlıkları belirlenirken bu alandaki yazılardan yararlanılmıştır. Ölçeğin ana başlıkları; içerik, anlam, başlık, görseller olarak belirlenmiştir.Araştırma evrenini ilköğretim okullarında görev yapan 8. Sınıf Türkçe Ders öğretmenleri oluşturacaktır. Araştırmanın örneklemini ise tesadüfî ( random) örnekleme yöntemi kullanılarak seçilecek 5 Türkçe öğretmeni oluşturacaktır. Metinlerin okunabilirlik düzeyleri Ateşman'ın (1997) okunabilirlik formülüyle belirlenmiştir. Seçilen metinlerin anlaşılabilirliğini değerlendirmek için hazırlanan ?metinlerin anlaşılabilirliğini değerlendirme ölçeği? kullanılmıştır. Ölçekten elde edilen veriler SPSS programında analiz edilerek bulgular ve yorum bölümünde değerlendirilmeye çalışılmıştır.Araştırma sonucunda; değerlendirme için seçilen 15 metnin okunabilirlik ve anlaşılabilirlik düzeyleri arasında farklılaşmaların olduğu tespit edilmiştir. Araştırmada 8. Türkçe Ders Kitaplarında bulunan tahkiyeli ve bilgilendirici metinlerin okunabilirlik düzeyine göre %6.66'sının çok zor, %20'sinin zor, %60'ının orta güçlükte, %13,33'ünün kolay olduğu tespit edilmiştir. Okunabilirlik düzeyi çok kolay olan metin tespit edilmemiştir. Anlaşılabilirlik düzeylerine göre metinlerin; %20'si zor, %33,33'ü orta güçlükte, %46,66'sı kolay olarak tespit edilmiştir. Anlaşılabilirlik düzeyleri açısından çok zor ve çok kolay metin tespit edilmemiştir.Anahtar kelimeler: Okunabilirlik, Anlaşılabilirlik, Metin, Okuma, Anlama, Okunabilirlik formülleri, Metin anlaşılabilirlik ölçeği.

Texts are the basic materials of education in our country. The texts which are the basic materials of especially Turkish lessons and language teaching must be suitable for the target group. The texts chosen for the Turkish textbooks must be understood by the ones who read it. The students who read the texts to get information should not encounter unnecessary details and subjects or situations which are not compatible with their lives and mystifies. Attention should be paid to the texts, especially the ones chosen for the textbooks used in the primary education, when children gain reading habits because children in these ages do the reading activities on these texts in the textbooks. The texts must be simple, understandable and they should give the information without boring the students. While choosing the texts for Turkish textbooks students? levels of reading and understanding these texts should be regarded.The subject of this research is readability and Intelligibility levels of informative and narrative texts in eight grade Turkish textbooks. Most of the researchers see the readability of the texts as a qualitative analysis of the texts. At the end of this qualitative analysis the Intelligibility of the texts is predicted. However, lots of researchers claim that there are some factors affecting the Intelligibility. In this research readability and Intelligibility are discussed separately. It was tried to determined whether there was a difference between readability and Intelligibility of the texts. The measurements have been done by taking into consideration the evaluation criteria in terms of these two concepts. The readability levels of the informative and narrative texts in eight grade Turkish language textbooks were identified by Flesh?s readability formula which had been adapted to Turkish by Ateşman (1997). In the research, a new scale has been developed to measure the Intelligibility of the texts. Text Intelligibility Evaluation Scale has been evaluated by experts. In the process of determining the scale items and main titles, the related literature has been benefited. The main titles of the scale were named as content, meaning, title and visuals.The population of this research was consisted of eight grade Turkish language teachers working in public primary school in Ankara. The sample set of research was consisted of 5 eight grade Turkish language teachers chosen randomly from the population. Texts? readability levels have been identified by Ateşman?s (1997) readability formula. Text Intelligibility Evaluation Scale has been used to measure the texts? Intelligibility. The data gathered by the scale has been analyzed using SPSS and evaluated in findings and discussion parts.At the end of the research it was seen that there were differences between 15 texts? readability and Intelligibility levels. In the research it was realized that % 6.66 of narrative and informative texts in eight grade Turkish language textbooks were very hard, while %20 were hard, %60 were moderate and % 13.33 were easy in terms of their readability levels. No texts were very easy in terms of readability. In terms of Intelligibility, % 20 of the texts were hard while %33.33 were moderate and %46.66 were easy. According to the findings, no texts were defined as very hard or very easy.Key words: Readability, Intelligibility, text, reading, understanding, readability formula, Text Intelligibility Evaluation Scale.