Ayvalık-Altınova-Dikili ovaları ve çevresinin uygulamalı jeolojisi

Abstract

oz Etüd sahası Ege Bölgesinde, bir kısmı Balıkesir iline, bir kısmı ise İzmir iline bağlı olup, 39°04' ve 39°22' kuzey enlemleri ile 26°36' ve 27°12' doğu boylamları arasında bulunmaktadır. Ayvalık ovası ova alanı 13 km, drenaj alanı ise 98 km 2 dir. Altınova ova alanı 45.6 km, Dikili ova alanı 61.6 km2, Altınova ve Dikili ovaları drenaj alanı ise 593 km2'dir. İnceleme alanında temeli Alt Triyas yaşlı Kınık Formasyo nu oluşturmaktadır. Kınık Formasyonu metamorfik birim lerden oluşmuştur. Kınık Formasyonu içinde allokton ola rak Üst Permiyen yaşlı Çaldağ kireçtaşları bulunur. Kınık Formasyonunu, Eosen - Oligosen yaşlı Kozak Granodiyoriti kesmiş ve uyumsuz olarak bu birimin üstünde bulunur. Kozak Granodiyoritinin üstünde Üst Miyosen- Pliyosen yaşlı, Yuntdağ Volkanitleri gelmiştir. Yuntdağ volkanitleri, andezitler, tüfler, aglomeralar, trakian- dezitlerden oluşmuştur. Yuntdağ volkanitlerini örten bazende bu birimle girik olarak bulunan Üst Miyosen - Pliyosen yaşlı Soma Formasyonu, killi kireçtaşı, marn, killi greli seviyelerden oluşmuştur. En üstte ise Kuvater ner yaşlı Alüvyon bulunur. Alüvyon kil, kum, çakıl ve şiltten oluşmuştur. İnceleme alanında Bergama-Dikili, Edremit ana grabeni ve bu graben sistemine bağlı faylar gelişmiştir. Çalışma ala nında andezitler, Kozak Granodiyoriti ve Çaldağ Kireç- taşında eklem ve çatlak sistemleri gelişmiştir. Soma Formasyonunda küçük kıvrımlar antiklinal ve senklinaller görülür. ııİnceleme alanında Madra çayında andezitler üzerinde D.S.İ. tarafından 1991 yılında Madra Barajı aks yerinde açılmış olan beş adet temel sondaj kuyusunda yapılan basınçlı su deneyleri sonucuna göre, permiabilite değerleri 10-5, 10-6 cm/sn geçirilmiş olduğu saptanmıştır. Bu kuyulardaki R.Q.D. değerlerine göre kaya kalitesinin iyi kalitede ol duğu görülmüştür. Madra Barajı göl alanının büyük bir kısmında andezitler, kuzeyinde dar bir alanda ise Kınık Formasyonu yayılım gösterir. İnceleme alanının en önemli akarsuları Madra çayı, Karakoç deresi ve Nikita deresidir.Madra çayı ve Karakoç deresi yaz aylarında kurur. Nikita deresi ise yılın büyük bir bölü münde kurudur. Çalışma alanında önemli bir kaynak yoktur. Sadece küçük debili iki tane kaplıca bulunmaktadır. Bunlar, Türközü köyü ılıcası ve Nebiler köyü kaplıcasıdır. Etüt sahasında Uzungöl, Sülüklü gölü, Balanya gölü, Donbay gölü, Kabakum ve Eski Kabakum gölleri ve Çatal gölü bulunmaktadır. İnceleme alanında Ayvalık ovasında 300, Altınova ovasın da 2500, Dikili ovasında 1000 civarında sığ kuyu bulun maktadır. İnceleme alanında D.S.İ. tarafından açılan 17 adet, İller Bankası tarafından açılan 12 adet sondaj kuyusu bulun maktadır. Etüt sahasında alüvyon akifer özelliği gösterir. Soma Formasyonu zayıf akif erdir. Bu formasyondan en fazla 4 İt/s su alınabilmiştir. Yuntdağ volkanitlerinde, andezit lerin kırık ve çatlaklarından az miktarda yeraltısuyu alınabilir. Tüfler ve aglomeralar akifer özelliği gös termezler. Kozak Granodiyoritinin çatlak ve kırıkların da az miktarda yeraltısuyu bulunur. Çaldağ kireçtaşında 111çatlak ve kırıklarında yeraltısuyu bulunmasına rağmen kireçtaşı kafalarının birbirleri ile bağlantıları olmadı ğından, yeraltısuyu rezervi çok azdır. Kınık Formasyonu geçirimsiz olduğundan yeraltısuyu taşımaz. Ayvalık ovasında beslenim yağıştan süzülme ile boşalım ise suni çekim buharlaşma- terleme ve denize boşalım ile olmak tadır. Ayvalık ovasında beslenim 2.55*106 m3/yıl boşanım ise 5.55*10.6 m3/yıl dır. Altınova ovasında beslenim yağıştan ve Madra çayından sü zülme ile, boşalım ise suni çekim/ buharlaşma terleme ve denize boşalımla olmaktadır. Altınova ovasında beslenim 23.48x10 6 m3 /yıl, boşalım ise 23.44x10 m3 /yıl dır. Dikili ovasında beslenim yağıştan süzülme ile, boşalım ise suni çekim, buharlaşma-terleme ve denize boşalım ile ol maktadır. Dikili ovasında beslenim 14.25x10 m3 /yıl, bo şalım ise 14.57x10 m3 /yıl'dır. Ayvalık ovasında boşalım miktarı, beslenim miktarından daha fazla olduğundan, bu civarda daha fazla çekim y apı lamaz. Altınova ovasının emniyetli verimi 16.4x10 m /yıl, 6 3 Dikili ovasının emniyetli verimi ise 10.19x10 m /yıl'dır. İnceleme alanında yeraltısuyu işletmesine uygun sahalar EK-1 ve EK-4'de verilmiştir. Ayvalık ovasında yeraltısuyu sınıfı C3Ş1, denize yakın kısımlarda C4.S1 dir. Altınova ovasında yeraltısuyu sınıfı C2Sl bazı yerlerde C3S1, Karakoç deresinin batısında ise C4.S1'dir. Dikili ovasında genelde yeraltısuyu sınıfı C3S1 sadece 69 nolu sondaj kuyusunda ise C4S1 sınıf ındadır. ivAyvalık ovasında aşırı çekim nedeniyle, deniz suyu karaya doğru ilerlemiş, yeraltısuyu tuzlanmıştır. Altınova ovasın da Karakoç deresinin batısında ve Dikili ilçesi batısında aşırı çekim nedeniyle deniz suyu karaya doğru ilerlemiş yeraltısuyunu tuzlandırmıştır. Altınova 'nın güneyi ile Madra çayının sağ ve sol yakasında yeraltısuyu kalitesi iyidir. Ancak 1991 yılında alınan su numunelerinin kimyasal analizleri yeraltısuyunun sahil kısmında tuzluluğun arttığını göstermektedir.