Dış ticarette yeni korumacı eğilimler ve Türk dış ticareti açısından değerlendirilmesi

Abstract

ÖZET `Dış Ticarette Yeni Korumacı Eğilimler ve Türk Dış Ticareti Açısından Değerlendirilmesi` isimli bu çalışmanın amacı, dünyada 1970'li yıllardan itibaren önemi gittikçe artan korumacı eğilimlerin ortaya çıkış nedenlerim ve geleneksel anlamdaki korumacılıktan farklı yönlerini inceleyerek, yem korumacılığın araçları olan tarife dışı engelleri Türkiye'nin dış ticareti açısından analiz etmektir. Üç bölümden oluşan çalışmanın birici bölümünde, korumacılığın tarihsel gelişimi ve gerekçeleri, yem korumacılığın, geleneksel anlamdaki korumacılıktan farkı ve yeni korumacılığın ortaya çıkmasında etkili olan faktörler incelenmiştir, ikinci bölümde, yeni korumacılıkta kullanılan politika araçları olan tarife dışı engellerin ekonomik etkileri teorik çerçevede tartışılarak, GATT/WTO çerçevesinde bu engeller konusunda getirilen düzenlemeler ve tarife dışı engelleri ölçüm yöntemleri incelenmiştir. Üçüncü bölümde ise, Türkiye'de tarife dışı engellerin gelişimi incelenerek, tarife dışı engellerin ölçüm yöntemleri içinde, onların varlıklarım belirlemeye yönelik envanter yaklaşımı kullanılarak, Türkiye'nin ithalatında uyguladığı ve ihracatında etkilendiği tarife dışı engeller analiz edilmiştir. Karşılaştırma yapmak amacıyla, Türkiye'nin önemli ticaret partneri olan OECD ülkeleri için de tarife dışı engeller analiz edilmiştir. Çalışmanın bulgularına göre, Türkiye'nin 1997 yılı itibariyle toplam ithalatının %24'ünün tarife dışı engellerden etkilendiği görülmektedir. Bu oran 1994 yılma göre artış göstermiştir. OECD ülkeleri içinde Türkiye'nin durumu değerlendirildiğinde, yıllar itibariyle tarife dışı engellerden etkilenen ithalatın oram artmakla birlikte, bu oranın, diğer OECD ülkelerine göre son derece düşük kaldığı görülmektedir. OECD ülkeleri içinde, ticaretim tarife dışı engellerle en fazla koruyan ülke Japonya'dır. Yeni Zelanda ve İzlanda ise bu konuda en serbest ülkelerdir. Türkiye'de tarife dışı engellerle en fazla korunan sektörler, İmalat Sanayii içinde Metal Eşya, Makine ve Cihaz Sanayii, Taş ve Toprağa Dayalı Sanayiler, Kimya ve Kimya Ürünleri, Petrol, Kömür, Kauçuk ve Plastik Ürünleri Sanayileridir. Türkiye'de en fazla uygulanan tarife dışı engeller arasında, fiyat ve miktar kontrollerinden oluşan çekirdek tarife dışı engeller yer almaktadır. Fiyat kontrolü olarak anti-damping vergileri, miktar kısıtlaması olarak, ithalat izin ve yetkileri ile ithalatın gözetimi uygulamaları ağırlıktadır. Türkiye'nin en fazla Japonya'ya ihracatında tarife dışı engellere maruz kaldığı görülmektedir. Türkiye'nin AB'ne ihracatının, 1997 yılı itibariyle %I5.9'u tarife dışı engellerden etkilenmiştir. Bu oranın yıllar itibariyle düştüğü görülmektedir. AB'ne ihracatta tarife dışı engellerden en fazla etkilenen sektör Tarım Sektörü olmuştur.

ABSTRACT The purpose of this dissertation is to examine the reasons for new protectionist wave emerged since 1970's, it's differences from traditional protectionism and analyze the presence of non-tariff barriers in Turkey's foreign trade. The first part of the dissertation explains the historical developments of protectionism, the differences between the new and traditional protectionism and the factors that played an important role in the use of new protectionist tools. In the second part, the economic effects of non-tariff barriers, the non-tariff barriers related regulations within the GATT/WTO framework, and measurement methods were discussed. In the third part, the non-tariff barriers that affect Turkey's exports and that were used in Turkey's imports were analyzed using the inventory approach These non-tariff barriers in the OECD countries were also analyzed for comparison. According to the results of this study, 24% of Turkey's imports were affected by non-tariff barriers in 1997. When analyzed within the OECD countries, Turkey's imports that were affected by non-tariff barriers have been increasing. However, the presence of these barriers in other OECD countries are more than that of these barriers in Turkey. Among the OECD countries, Japan is the most protectionist, New Zealand and Iceland are the least. The most protected sectors with non-tariff barriers in the manufacturing sector in Turkey are manufacture of fabricated metal products, machinery and equipment, manufacture of non-metallic mineral products, manufacture of chemicals and of chemical, petroleum, coal, rubber and plastic products. Among the most applied non-tariff barriers are the core non-tariff barriers that consist of price controls, which are anti-damping duties and quantity restrictions, which are import licensing and authorization and import monitoring. Turkey is mostly affected by non-tariff barriers in it's exports to Japan. In 1997, 15.9% of Turkey's exports to the EU was affected by non-tariff barriers. However, these effects have been decreasing in years. The most affected sector by non-tariff barriers in Turkey's exports to the EU is the agricultural sector.