Elazığ-Uluova topraklarının tuzluluk-sodiklik ve stürüktürel stabilite durumu

Abstract

ÖZET Bu çalışma, 1960-1988 yılları arasında Hazar Gölü suyu ve sonrasında 1:4 oranında Hazar Gölü suyu ile Keban Baraj Gölü suyu karışımı kullanılarak sulanan Elazıg-Uluova topraklarının tuzluluk-sodiklik ve strüktürel stabilite durumunu ve bazı toprak özellikleri arasındaki ilişkileri incelemek amacıyla yürütülmüştür. Uluova, deniz seviyesinden ortalama 900 m yükseklikte bulunmakta ve eğimi % 0-6 arasında değişmektedir. Ovada, zonal kestanerengi topraklar ile azonal hidrornorfik kolüviyal, yan alüviyal, eski teras ve genç alüviyal topraklar hakimdir. Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve yağışlı bir iklim hüküm sürmektedir. Ortalama yıllık yağış 433.2 mm ve ortalama yıllık buharlaşma 1330.9 mm'dir. Çalışma, ovanın sekiz farklı mahal inden, 0-20 cm derinlik ten alınan toprak örnekleri üzerinde yürütülmüştür. Toprakların tekstürü tmlı kum ile kil, kireç içeriği az ile orta, ve pH'sı hafif alkalin ile orta alkalin arasında değişmekte, elektriki iletkenliği 4 mmhos/cm'den, değişe bilir sodyum yüzdesi % 15 'den düşük ve organik madde içeri ği çok azdır. Topraklarda tuzluluk ve sodiklik sorunu yoktur. Toprakların çoğu çok düşük agregat stabilitesine, çok yük sek kırılma değerine, yüksek sıkışabil iri ige, düşük ve orta plastiklige, düşük ve orta tavda yakalanma güçlüğüne sahip tirler. Toprakların katyon değişim kapasitesi ile kil içeriği arasında; agregat stabilitesi ile kil, kum ve organik madde içeriği arasında; maksimum kuru birim ağırlığı, optimum nem, plastik limit, likit limit ve plastiklik indeksi ile kil, silt» kum ve organik madde içeriği arasında istatistiki olarak önemli (p<0.01) ilişkiler bulunmuştur.

11 SUMMARY The purpose of this work was to examine the status of the salinity-alkalinity, and of the structural stability, and, in addition, the relations between some soil properties of the Elazig-Uluova soils irrigated with the Hazar Lake's water from 1960 to 1988, and later with the mixture (1:4) of the Hazar Lake's water and the Keban Dam's water. Uluova has an altitude of 900 m, slope changing between 0 % and 6 %. On the plain, zonal chestnut soils and azonal hydromorphic kollovial, sub alluvial, old terace and young alluvial soils are dominat. The climate is hot and dry in summer, cold and rainy in winter. The average annual precipitation is 433.2 mm and the average annual evapora tion is 1330.9 mm. The work has been done on eight soil samples (0-20 cm) taken from different sites of the plain. The texture of soils varies from loamy sand to clay, the lime content from low to medium and the pH from mildly alkaline to moderately alkaline, the electrical conductivi ty is less than 4 mmhos/cm and the exchangable sodium percent is less than 15 %, and the organic matter content is very low. There is no problem of salinity and alkalinity in the soils. Most of the soils have very low aggregate stability, very high modulus of rupture, high compact ibi 1 i ty, low and moderate plasticity, low and moderate difficulty in obtaining of tilth. It was found significant (p<0.01) relations between cation exchange capacity and clay content; between aggregate stability and clay, sand, and organic matter content; between maksimum unit dry weight, optimum moisture, plastic limit, liquid limit and plasticity index and clay, silt, sand, and organic matter content.