1905 Rus Devrimi ile 1908 Jön Türk Devrimi`nin karşılaştırmalı incelemesi

Abstract

TEZOZETI Atak, Esra, 1905 Rus Devrimi İle 1908 Jön Türk Devrimi'nin Karşılaştırmalı İncelemesi. Yüksek Lisans Tezi, Danışman; Prof. Dr. Taner Timur, 276s. Rus Çarlığı 'nda 1905 ve Osmanlı İmparatorluğu' nda 1908 yıllarında meydana gelen devrimler bu devletlerin mutlakıyete dayanan yönetim sistemlerinin meşruti monarşiye dönüştürülmesi sonucunu doğurmuşlardır. Rusya'da 17. yüzyılın sonlarında, Osmanlı İmparatorluğu' nda ise 19. yüzyılda başlatılan sistemli Batılılaşma süreci, modern toplumsal sınıfların gelişimlerini de beraberinde getirmiştir. Geleneksel kalmakta direnen siyasal sistemi kendi çıkarları için engel gören bu sınıflar, dar bir elit grubun çevresinde sıkışmış olan sisyasal yaşamda kendileri için de söz hakkı talep etmeleri söz konusu devrimlere yol açmıştır. Rusya'da 1890'larda girişilen hızlı sanayileşme handesinin bir çırpıda genişlettiği işçi sınıfı, 9 Ocak 1905 tarihinde Çar Ih Nikola'nın güvenlik güçlerince yapılan işçi katliamı sonrasında siyasallaşarak, otokrasi karşıtı ayaklanmada lider konumunu almıştır. 1905 Devrimi, çok sayıda siyasal ve kitlesel örgütlerin geçici ittifakı sayesinde gerçekleşmiştir. Osmanlı 'daki 1908 Devrimi ise baştan sona İttihak ve Terakki Örgütü tarafından yönlendirilmiştir. 1876'da bürokratik bir karar olarak tesis edilen meşruti rejimi rafa kaldıran II. Abdülhamit'in otokrat eğilimli rejimine karşı aydınların önderlik ettiği İttihat ve Terakki Cemiyeti, hakim düzenden memnun olmayan Batılı zihniyetteki subaylar ve memurları da kendine çekmiştir. Makedonya'da askerlerce başlatılan ayaklanmanın karşısında duramayan iktidar meşrutiyeti yeniden ilan etmek zorunda bırakılmıştır. Burjuva-demokratik olarak nitelendirilen 1905 Rus ve 1908 Jön Türk Devrimleri, Rus ve Osmanlı siyasal yaşamında yeni açılımlar sağlayarak bu imparatorlukların yıkılışının ardından kurulan yeni rejimler için hazırlayıcı safhalar olmuşlardır. 266

SUMMARY Atalı, Esra, The Comparative Analysis of The 1905 Russian Revolution and The 1908 Jeune Turc Revolution. Master's Thesis, Advisor: Prof. Dr. Taner Timur, 276p. The Russian Revolution of 1905 and The Jeune Turc Revolution in the Ottoman Empire were resulted in transformation of these absolute monarchies into the constitutional ones. The systematic Westernisation process, beginning in the end of the 17th century in the Russian Tsardom and in the beginning of 19th century in the Ottoman Empire, brought development of modern social classes within. These classes, which saw these political systems resisting to remain traditional as an obstacle for their interests, raised their demand of a voice in political life which was locked in narrow bureucratic groups and created these revolutions. The working class, which was enlarged rapidly by the industrialization attack of 1890's, became politicised after the frustration created by the worker massacre taken by the Czar's security forces on 9 January 1905 and took the position of leadership in the anti- Czarist uprising. The 1905 Revolution was realized by the temporary alliance of many political and mass organizations. In contrary, the Jeune Turc Revolution of 1908 was directed by a single organisation, the Comntitee of Union and Progress (CUP), from its very beginning till the end CUP, leaded by the intellectuals opposing the autocratic rule of Abdülhamit the Second who had desohed constitutional regime adopted as a bureuctaric desicion in 1876, was graduafy spreaded among the military and civil officers unsattisified with his order. The authority couldn't resist the uprising headed by the latter and was forced to re-establish the constitutional regime. The Revolutions of 1905 and 1908, which are classified as bourgeois-democratic, provided new opennings for Russian and Ottoman political lives and became preparatory stages for the new regimes established on the ruins of these empires. 267