Erzurum ilinde korungada zarar yapan Bembecia scopigera (Scopoli) (Lepidoptera sesiidae)`nın biyo-ekolojisi, bulaşıklık oranı ve doğal düşmanları

Abstract

Doğu Anadolu Bölgesi içerisinde Erzurum, korunga {Onobrychis sativa Lam.) yetiştiriciliğinde büyük öneme sahiptir. Bembecia scopigera (Scopoli), bu yörede korunganın ana zararlısı durumundadır. Bu böceğin zararı sonucunda istenilen düzeyde verim alınamamakta ve tarlanın erken sökülmesi zorunlu olmaktadır. Bu çalışma, 1994, 1995 ve 1996 yıllarında, böceğin tanımı, biyolojisi, bulaşıklık oranı ve doğal düşmanlarını belirlemek amacıyla ele alınmıştır. Böceğin biyolojisi doğa ve laboratuvar şartlarında incelenmiş, Erzurum Merkez, Aşkale, Ilıca, Pasinler ve Tortum ilçelerindeki korunga tarlalarında bulaşıklık oranı tespit edilmiştir. Böceğin, yumurta, larva pupa ve ergin dönemleri tanımlanarak çizimleri yapılmıştır. Kışı, korunga köklerinde, birinci dönem dışındaki tüm larva dönemlerinde kokon içerisinde geçirmektedir. Larvalar, 1994 yılında ilk kokonu 29 Eylül, 1995'de ise 4 Ekim'de oluşturmuştur. Larvalar beslenmeye 1995 yılında 22 Nisan'da, 1996'da ise 16 Nisan'da başlamıştır. Birinci dönem larvaya, ilk olarak 1994 yılında 27 Temmuz, 1995'de 12 Temmuz, 1996'da ise 8 Temmuz' da rastlanmıştır, ilk pupaya, 1994 yılında 19 Haziran'da, 1995'de 7 Haziran'da, 1996'da ise 13 Haziran'da rastlanmıştır. İlk ergin çıkışı, 1994 yılında 13 Temmuz, 1995'de 27 Haziran, 1996'da ise 21 Haziran'da olmuştur. Ergin uçuşu, 1994 yılında 7 hafta, 1995 yılında 9 hafta sürmüştür. İlk yumurtaya, 1994 yılında 17 Temmuz'da, 1995'de 3 Temmuz'da, 1996'da ise 1 Temmuz'da rastlanmıştır. Laboratuvar şartlarında dişi 1-8 (6,7), erkek 1-7 (4) gün, doğa koşullarında dişi 2-7 (4,68), erkek 2-7 (4,16) gün yaşamıştır. Doğa şartlarında preovipozisyon süresi 0-2 (1,304) gün, ovipozisyon süresi 1-5 (2,391) gün, postovipozisyon süresi ise 0-2 (0,782) gün olarak tespit edilmiştir. Ovipozisyon süresince bıraktıkları yumurta sayısı 100-441 (312,52) adettir. Laboratuvar şartlarında yumurta açılma süresinin 9-13 (11,33) gün, açılma oranının % 62,55, doğa şartlarında ise bu süre 10-14 (12,44) gün, açılma oranının % 96 olduğu belirlenmiştir. Pupa süresi, laboratuvar şartlarında 26-36 (30,3), doğal şartlarda ise 19-23 (21,6) gün olarak tespit edilmiştir. Böylece B. scopigera 'nın Erzurum şartlarında yılda bir döl verdiği ortaya konmuştur.11 Larvalar, korunga bitkisinin kök boğazı ile kökün 5 cm derinlikteki iç kısımda düzgün olmayan galeriler açarak beslenmektedir. Bulaşıklık oranı, Aşkale, Ilıca, Merkez, Pasinler ve Tortum ilçelerinde sırasıyla; % 1,53, 1,79, 17,64, 4,05 ve 5,23, ortalama oran ise % 6,048'dir. B. scopigera larvalarında parazitoit olarak, Ascogaster gonocephala ve Brachon (Lucobmcon) grandiceps Thomson, 1892 (Hymenoptera, Braconidae) türleri tespit edilmiştir. Bunlardan B. grandiceps'in larvaları parazitleme oranı % 6,09 olarak bulunmuştur. Hastalık etmeni olarak hem larva, hem de pupalardan Beauveria sp. ve Füsunum sp türleri izole edilmiş, bu iki etmen larvalarda % 3,15, pupalarda ise % 2,43 oranında görülmüştür.

City of Erzurum in East Anatolia Region has important role for growing sainfoin (Onobtychis sativa Lam). Bembecia scopigera (Scopoli) is main damager on sainfoin in the region. This insect effects on yield and field because of the fact that farmers don't get high yield. This study was conducted to investigate morphology, biology, damage level and natural enemies of the insect in 1994, 1995 and 1996. The biology of insect was investigated in labrotory and natural conditions, and damage level in sainfoin field were determined in Erzurum and districts of Aşkale, Ilıca, Pasinler and Tortum. Description of the egg, larval, pupal and adult stages and drawings of their taxonomic characters were given. The insect overwintered in root of sainfoin in cocon in all larval stages except first stage of larva. Larvae made first cocon on 29 September in 1994 while they had been on 4 October in 1995. Larvae had started feeding on 22 April in 1995 and on 16 April in 1996. The first stage of larva was found on 27 July in 1994, 12 July in 1995 and 8 July in 1996. The emergence of first adult from pupae had been on 13 July in 1994, 27 June 1995, and 21 June in 1996. The flying period of adults continued 7 weeks in 1994 and 9 weeks in 1995. The first egg was determined on 17 July in 1994, 3 July in 1995, and 1 July in 1996. The famele and male lived 1-8 (6,7) and 1-7 (4) days in labrotory conditions and 2-7 (4,68) and 2-7 (4,16) days in natural conditions, respectively. The preovipozition and ovipozition periods were 0-2 (1,304) days and 1-5 (2,391) days, respectively, while postovipozition had been 0-2 (0,782) days in natural conditions. The number of egg was 100-441 (312,52) during ovipozition term. The hatching period of the egg and the ratio of hatching were 9-13 (11,33) days and 62,55 % in labrotory conditions while the time was 10-14 (12,44) days and 96,00 % in natural conditions, respectively. The pupal period was determined 26-36 (30,3) days in labrotory conditions and 19-23 (21,6) days in natural conditions. Thus, it was observed that J3. scopigera genaration gave one in one year in Erzurum conditions based on our research.IV The larvae fed in root of sainfoin plant and created 5 cm deep unruse galleries. Damage levels in Aşkale, Ilıca, Merkez, Pasinler and Tortum were 1,53, 1,79, 17,64, 4,05 and 5,23 %, respectively and average ratio was 6,048 %. Ascogaster gonocephala and Brachon. (Lucobrucon) grandiceps Thomson, 1892 (Hymenoptera, Braconidae) species were determined as a para~itoit in B. scopigere larvae. The ratio of parasitism by B. gonocephala were found as 6,09 %. Beauveria sp. and Fusarium sp. species were isolated from both the larvae and pupae as the agents of disease, and ratio of both of them was observed 3,15 % in larvae and 2,43 % in pupae.