18. yüzyılda Osmanlı - Avusturya ticareti

Abstract

XVIII. Yüzyıl, Avusturya sanayi ve ticaret hayatında önemli atılımların yapıldığı bir dönem olmuştur. Avusturya, siyasi gelişmeler, izlenen himayeci ve devletçi ticaret politikaları ve sanayileşme çabalarına paralel olarak, XVIII. yüzyıl boyunca yüzünü Osmanlı topraklarına çevirmiş ve Osmanlı topraklarına yönelik yoğun ticaret faaliyeti içerisinde olan diğer Avrupa devletleri arasında kendine yer edinmeye çalışmıştır. Bu amaçla, bir yandan Orta ve Güneydoğu Avrupa toprakları arasındaki ticaret faaliyetlerini ellerinde bulunduran Osmanlı tebası tüccarlarının faaliyetlerini kısıtlayıp kendi tebasından olan tüccarların faaliyetlerini desteklemiş; diğer yandan da, Osmanlı topraklarından yapılan ithalatı azaltıp kendi ihracatını arttırmaya çalışmıştır. Avusturya'nın ağırlıklı olarak XVIII. yüzyıl ortalarından itibaren belirginleşmeye başlayan bu politiklarından, uzunca bir süre olumlu sonuç alınamamıştır. Daha XVIII. yüzyıl başlarında iki bölge arasındaki ticaret faaliyetlerine imkan sağlayan anlaşmalar imzalanmış olmasına rağmen ticaret faaliyetlerinin kanalize edilmek istendiği Adriyatik merkezli deniz ticareti ve Tuna merkezli kara ve nehir ticareti, XVIII. yüzyılın ikinci yarısına kadar istenilen gelişmeyi gösterememiştir. XVIII. yüzyılın sonlarına doğru ise, Tuna nehri ve Adriyatik limanlan daha sık kullanılmaya başlanmış ve Avusturya'nın Osmanlı ticaret hayatındaki ağırlığı artmaya başlamıştır. XVIII. yüzyılda Osmanlı topraklarıyla yapılan ticarette Avusturya topraklarından Osmanlı İmparatorluğu'na ihraç edilen ticaret maddeleri çeşit olarak sınırlı kalmıştır. Osmanlı topraklarından ithal edilen ticaret maddeleri ise, hem çeşit olarak, hem de miktar olarak nispeten daha fazladır. Ancak XVIII. yüzyılın ilerleyen dönemlerinde, daha önce Osmanlı topraklarından ithal edilen bazı sömürge ürünlerinin artık diğer batılı Avrupa devletleri tarafından getirilmeye başlanması nedeniyle, Avusturya' nın ithalatı hammadde olarak kullanılabilecek belirli ticaret maddeleri üzerinde yoğunlaşmış; buna karşılık mamul ve yan mamul ticaret eşyasının ihracı artmıştır.

XVIII. Century has been a period of industrial and commercial progress for Austria. In parallel with political developments, industrialization attempts and mercantilist commercial policies, Austria turned her face towards the Ottoman Empire and tried to secure her position among other Western Powers trading with the Ottoman Empire. To this aim she tried to curb the activities of the Ottoman merchants who had long dominated the trade between Central Europe and the European south-eastern territories under Ottoman rule and encouraged her own merchants to trade in this region. Austria took also measures to decrease her imports from the Ottoman territories and tried to increase her exports to the same region. Austria, although determinent enough, has long failed to materialize her aims that had been shaping since the middle of the Century. The Adriatic-centred naval trade and the Danube-centred land and river trade, however convenient commercial treaties had been signed at the beginning of the century, remained inactive till the second half of the XVIII. Century. But towards the end of the century both the Danube river and the Adriatic sea ports began to be used more freguently and Austria has gained importance for Ottoman external trade. The Austrian exports to the Ottoman territories was limited in specie for the most part of the XVIII. century. Her imports, on the other hand, was larger respectively both in quantity and specie. Towards the end of the Century, however, as some of the colonial products extracted from the Ottoman territories previously began to penetrate through the western borders, the Austrian imports has concentrated on certain raw- materials, while the exports of her own industrial and semi-industrial products increased considerably around the same time.