Celilî`nin Leyla ve Mecnun`u ve Nizami`nin Leyla ve Mecnun`u ile karşılaştırma

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Celilî'nin Leylâ vü Mecnûn'unu çevriyazısıyla ve günümüz Türkçesiyle birlikte şekil ve muhteva özellikleri bakımından inceleyip Celilî'nin hayatı hakkında bilgi vermektir. Tezkire yazarlarının Celilî hakkında verdikleri ayrıntılı; ama kimi zaman hatalı veya tutarsız bilgiler mümkün olduğu kadar düzeltilmiştir. Ayrıca mesnevilerinden edinilen bilgiler de derlenerek tutarlı bir hayat hikâyesi oluşturulmaya çalışılmıştır. Bütün bu bilgilere göre Celilî, Bursa'da doğmuş, İstanbul'da eğitim görmüş, Leylâ vü Mecnûn mesnevisini Edirne'de yazıp orada bir süre kaldıktan sonra muhtemelen tekrar Bursa'ya dönmüş ve hayatını bu şehirde tamamlamıştır.Çalışmamızda Leylâ vü Mecnûn'dan başka, diğer eserleri olan Divan, Gül-i Sad-berg ve Bahar-nâme, Husrev ü Şirin, Mehek-nâme, Hecr-nâme, Şeh-nâme Tercümesi hakkında kısa bilgiler verilmiştir. Şairin edebi kişiliği değerlendirilmiştir.Mesnevi şekil ve içerik açısından incelenmiştir. Şekil özellikleri kendi içinde nazım şekli, vezin, kafiye, dil ve anlatım olarak ayrılmıştır. İçerik özellikleri ise motifler, tahkiye özellikleri, sosyal hayatla ilgili konular, dinî öğeler, atasözleri ve deyimler alt başlıklarıyla ele alınmıştır.Üçüncü bölümde ise Celilî'nin Leylâ vü Mecnûn'u, Nizamî'nin Leylâ vü Mecnûn'u ile tahkiye özellikleri bakımında karşılaştırılmıştır. Ayrıca Celilî, eserini kaleme alırken diğer hangi şairlerden etkilendiği ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.Sonuç kısmında ise çalışmanın bir değerlendirilmesi yapılmış ve Celilî'nin edebiyat tarihimizdeki yeri belirtilmeye çalışılmıştır.

In my study I propose first the Leylâ vü Mecnûn by Celilî in Latin transcription and translate modern Turkish. Secondly I examine the Leylâ vü Mecnûn in terms of its form, content and style. I also offer the Celilî?s biography, which was compiled from Tezkires, his divan and mesnevis. Tezkire writers presents Celilî?s life in detail but these are generally inconsistent and false in some cases. Thus I tried to check and correct information given by Tezkire writers about Celilî. For compiling his precise and consistent biography I also referred to paratexts of his mesnevis. Celilî was born in Bursa in 893/1487-88 and educated in İstanbul. He wrote Leylâ vü Mecnûn in Edirne then returned to Bursa, the city he died.In the thesis, his Divan, Gül-i Sad-berg and Bahar-nâme, his mesnevis such as Husrev ü Şirin, Mehek- nâme, Hecr- nâme, Şeh-nâme Tercümesi were all examined and presented with a short review.Form of Leylâ vü Mecnûn is analyzed in terms of verse, rhymes, meter. In content first motifs, time, place, characters/types and narrator which were mentioned under the title ?Narrative Aspects?, and then social and religious aspects were all examined and listed.In the third part, I compared Celilî?s Leylâ vü Mecnûn and Nizamî?s Leylâ vü Mecnûn with narrative aspects.In the Conclusion chapter, I propose a general review of my study and point out the position of Celilî?s Leylâ vü Mecnûn regarding Turkish literary history.