Benderli Cesari`nin (Ölüm: 1829) Divanı ve Divançesi (İnceleme- Tenkitli Metin)

Abstract

Bu çalışma Benderli Cesârî adıyla ve meydan şâiri olarak şöhret bulmuş şâirin daha çok gazellerden oluşan Dîvân'ı ile hece vezniyle ya da bendlerle yazılmış şiirlerden oluşan Dîvânçesi'nin tenkitli metnini ve şâirin hayatını, edebî şahsiyetini; eserde yer alan şiirlerin şekil, muhtevâ ve üslup özellikleri bakımından incelenmesini esas almaktadır.Cesârî, 18. yüzyıl sonları ile 19. yüzyıl başlarında yaşamış bir saz şâiridir. Doğum tarihi belli olmamakla beraber 1245 h. / 1829 m. yılında öldüğü bilinmektedir. Şâirin hayatı ve edebî kişiliği ile ilgili kaynaklarda yer alan bilgiler oldukça sınırlıdır. Şiirlerinden hareketle Cesârî'nin Bektâşî olduğunu, yeniçeri ocağında cephâne kâtipliği yaptığını ve hayatının bir bölümünün gurbette geçtiğini söylemek mümkündür.Cesârî, Bektaşi bir şâir olduğu için, şiirlerine tasavvufî anlayışını yansıtmış olmakla beraber umûmiyetle şiirlerinde âşıkâne-rindâne söyleyişler sergilemiştir. İrticâlen şiir söyleyen ve şiirlerinde aruzu başarıyla kullanan Cesârî, kafiyelerinde ise çoğunlukla Türkçe fiil ve kelimeleri tercih etmiş ve kafiyeli şiir söylemeye özen göstermiştir. Ayrıca şâirin nazîrecilik geleneğinde iddialı olduğu tespit edilmiştir.İki ayrı eser görünümünde olan fakat nazım şekilleri bakımından birbirini tamamlayan Dîvân ve Dîvânçe, Cesârî'nin elde bulunan tek eseridir. Her biri kendi içinde elifbâ kafiye düzenine göre tertip edilen bu eserin ikisi nâ-tamam olmak üzere toplam 4 nüshası tespit edilmiştir. Dîvân ve Dîvânçe'de 1121 adet şiir bulunmaktadır.Bu çalışmanın gerek şâirin yaşadığı dönemde gerekse daha önceki yüzyıllarda gündemde olan kalem şâiri ve meydan şâiri kavramlarına açıklık getirmek ve klâsik şiir geleneği ile saz şiiri geleneğinin ayrıldıkları ve birleştikleri husûsları sarih bir şekilde tespit etmek konusunda yardımcı olacağı kanaati hasıl olmuştur.Ayrıca klâsik şiir geleneği ile saz şiiri geleneğinin çeşitli unsurlarını şiirlerinde bir araya getirip müşterek bir tavır sergileyen Cesârî'nin başarılı bir şâir olduğu tespit edilmiştir.

This study is based on the the critical edition of the Divan that is primarily composed of the gazels (odes) and Divançe (Small Divan) that is composed of the poems written in form of syllabic meter and passages of Cesârî of Benderli as well as his biography, his literal features and the characteristics of forms, contents and style of his poems.Cesârî, a poet-singer- lived at the end of the 18. century and at the beginning of 19.century. While the date of his born is not known he died in 1245 (Islamic Calendar) / 1829 (Gregoriam Calendar). The information being in the sources related to his life and literal personality is rather restricted. As we now know that he was Bektashi and worked with the guild of Janissaries as an ammunition clerk. He spent a part of his life abroad.As he was a poet in Bektashi denomination he reflected sufistic sense to his poems as well as amative sensations. Cesârî, who was reciting poems impromtu in the aruz meter, preferred Turkish words and verbs in his rhymes and tried to recite rhymed poems. On the other hand, his competence in parallels was well developped.Dîvân and Dîvânçe, which appear two seperate works but in fact they completes each other in terms of poetry forms, is the sole extanct work of Cesârî. It has been found 4 copies. They were arranged in the form of alifba rhyme. Dîvân and Dîvânçe includes 1121 poems.It is believed that this study would be helpful to determine the points by which classical poetry and singing poetry are seperated and United as well as to clarify the concepts of singing and writing poets which were vital at the time when the poet lived.It may be said that Cesârî is a successful poet with the competence of uniting various aspects of the classical poetry and the singing poetry.