1894 Depreminin İstanbul üzerindeki etkileri (Deprem sonrası imar faaliyetleri)

Abstract

Tarih boyunca pek çok depreme maruz kalan İstanbul, 19. yüzyılın son büyük depremini 10 Temmuz 1894 günü yaşadı. Ardı ardına üç sarsıntıyla meydana gelen deprem, İstanbul'da büyük bir yıkıma neden oldu. Durumun anlaşılmasının ve depremin yarattığı şaşkınlığın atlatılmasının hemen ardından padişah, mevcut tabloyu görebilmek amacıyla Şehremini Rıdvan Paşa ve Zaptiye Nazırı Hüseyin Nazım Paşa'yı görevlendirdi. Tablonun az çok ortaya çıkması üzerine de hükümet, depremin neden olduğu hasarı ve kayıpları telafi etmeye çalıştı ve eldeki tüm imkânlarını bunun için seferber etti. Diğer yandan depremin meydana geliş sebebini, etkilerini kısaca bu depremi bilimsel olarak incelemek amacıyla Atina Rasathanesi profesörlerinden Eginitis'i İstanbul'a davet etti. İstanbul'a gelen Eginitis, depreme ilişkin bir rapor hazırladı.Aradan geçen zaman içinde depremin yarattığı hasar tablosu daha da netleşti. Öyle ki, deprem, İstanbul'da 20.000'den fazla sivil yapının ve 1.500'e yakın da kamu binasının hasar görmesine neden olmuştu. Bu tablonun maliyeti ise, devletin bütçesini oldukça aşıyordu. Bunun üzerine daha önce yaşanan doğal afetlerde tecrübe edilen iane uygulamasına müracaat edildi. Yurtiçi ve yurtdışından Müslim-gayrimüslim halka yardım çağrısında bulunularak deprem yaraları nispeten sarılmaya çalışıldı. Öte yandan hasar gören bazı kamu binalarının onarımı için Osmanlı Bankası'ndan kredi alındı.1894 Depremi, halkın zihninde de derin yaralar açtı. Halkın toplandığı semaî kahvehanelerinde dilden dile söylenen destanlara ve şiirlere konu oldu. Kısaca, İstanbul halkının eski hayatına dönmesi uzun bir zaman aldı.Anahtar Kelime: 1894 Depremi, İstanbul Depremi, İâne-i Musâbin Komisyonu, Hareket-i Arz Madalyası, Rasathane.

Istanbul, exposed to too many earthquakes troughout the history, lived through the largest earthquake of the 19 th century on 10 July 1894. The earthquake, happening with three continuing shake caused a very big destruction in İstanbul. Soon after the situation had been realised and the shock caused by the earthquake had been recovered, the Sultan assigned Şehremini Rıdvan Pahsa and Security Minister [Zaptiye Nazırı] Hüseyin Nazım Pahsa to examine the excisting picture. As soon as the Picture was built up, the goverment tried to compensate the damage and destruction caused by the earthquake and mobilized all the available facilities. On the other hand, the Sultan invited the professor Eginitis of Athens Observatory in order to study the reasons and effects of the earthquake that is to study the earthquake in a scientific way. Eginitis, coming to İstanbul, prepared a report of the earthquake.The damaging Picture created by the earthquake has got clearer as time passed. It meant that the earthquake caused a damage to over 20.000 civil building and almost 1.500 government buildings. Therefore the cost of that Picture was highly above the government?s budget. Upon that they tried the donating application used before for such natural disasters. The injuries of the earthquake were tried to be recovered by calling for aid from muslim and non-muslim people in the country and abroad. On the other hand, it was asked for loan from the Otoman Bank in order to reconstruct some of the government buildings.The 1894 Earthquake had caused deep wounds in people?s memories. It has become a subject matter of the widely heard myths and poems told by the people coming together in semaî coffehouses. In short, it took too many years for İstanbul people to come back to their early years and lives.Key words: 1894 Earthguake, İstanbul Earthquake, Comision of İâne-i Musâbin, Medals of Hareket-i Arz, Observatory.