17. yüzyılda yapılmış mensur Şehname tercümesi, III. cilt (vr. 121b-150a) (Giriş-metin-dizin-tıpkıbasım)

Abstract

Ünlü İran şairi Firdevsî'nin 10.yüzyılda kaleme aldığı `Şehnâme'' adlı eserinin, İstanbul Üniversitesi Merkez Kütüphanesi'nde 6131 demirbaş numarasıyla kayıtlı mensur tercümesinin bir bölümü çalışmaya konu oluşturmuştur. Eserin bütünü üç cilt ve 1778 varaktan ibarettir. Her bir sayfasında 25 beyit bulunan yapıtta 104 adet minyatüre yer verilmiştir. Üzerinde çalışılan ilk cildin boyu 39, eni 24, 5 ve kalınlığı 7,5 cm.dir. Mütercimi kesin olarak bilinmeyen bu eserin Hicri 1187 (Miladi 1773) tarihinde, Derviş Mustafa tarafından tamamlandığı kayıtlara geçmiştir.Çalışmamızın amacı, ilk kez Orhan Saik Gökyay tarafından sözü edilen bu mensur tercümenin tanıtımına katkı sağlamaktır. Bu tez, 121b ve 151a varaklarını kapsamaktadır.İnceleme-Metin- DizinÇalışma, giriş, metin, günümüz Türkçe'sine çeviri ve dizin olmak üzere dört ana bölümden oluşmuştur.Girişi teşkil eden ilk bölümde, şair Firdevsî, eseri Şehnâme, Şehnâme çevirileri ve çalışmaya konu edilen yazmayla ilgili genel bilgiler bulunmaktadır.Metin bölümünde, eser, çevriyazıya aktarılmıştır. Varak ve satır numaraları belirtilmiştir. Günümüzde geçerli noktalama işaretleri kullanılarak düzenleme yapılmış, gerek duyulan yerlerde paragraflar oluşturulmuştur. Yapılan bu düzenleme çalışmalarıyla, eserden daha kolaylıkla yararlanılması amaçlanmıştır. Günümüz Türkçe'sine çeviri kısmında, Arapça veFarsça kelimeler Türkçe'ye aktarılmıştır.Çalışmanın son kısmını teşkil eden dizin bölümünde, söz varlığını içeren bir indeks hazırlanmıştır. Kelimeler ve birleşik şekiller alfabetik sırayla dizilmiştir. Madde başıolarakkabuledilenkelimelerinaltına, o kelimeyleilgiliaramadde, deyim ve birleşikler dizilmiştir. Arapça ve Farsça birleşik ve türemiş kelimelerin kaynağı detaylı şekilde belirtilmiştir. Eserdeki kelimelerin, metinde geçen anlamları aktarılmıştır.Çalışmanın sonunda eserin tıpkı basımı yer almaktadır.

This research covers a part of the book ''Shahname''penned by the famous 10th century Persian poet Ferdowsi, translated prose copy of which is in the Istanbul University Central Library under inventory number 6131. The said book comprises 3 volumes and 1778 pages of 25 lines each. There are also 104 miniature paintings throughout. The first volume which was studied for this paper is 39 centimeters long, 24.5 centimeters wide, with a thickness of 7.5 centimeters.Although there is no exact knowledge about the original translator, it is noted in the register that the final copy was finished in 1187 (Mohammedan Era) 1773 (Christian Era).The purpose of this study is to further the public's familiarity of this prose translation of Shahnamah first brought to public attention by OrhanŞaikGökyay.The thesis studies pages 121b and 151a; under for headings, introduction, Original Text, Translation to present day Turkish, Index.Introduction gives general information on the poet Ferdowsi, his work Shahnamah, translations and the text which was studied here.Original Text gives the prose translation with page and line numbers. Current punctuation rules were used and paragraphs created as deemed necessary. While translating Turkish, counterparts. The aim of this adjustment is to make this work more easily accessible to the modern day reader.Index is the list of the vocabulary used in the work under study. Words and unifıed symbols are arranged alphabetically.Intermediate entries, idioms and unifıed forms are sub-listed under the words that are considered lexical entries. The sources of Arabic and Persian terms, information on how they were derived, origins of other loan words and theiroriginal usage are also listed in detail.The meaning of words,as used in the work under study,also appear in the Index.A reproduction of the original work is submitted in the fınal part of this thesis.