15. yüzyıl şairlerinden Muhammed`in Sîretü`n-Nebî`si

Abstract

Hz. Peygamber ve sahabelerinin haberlerini ve ilk Müslümanların yaşadığı hadiseleri kaybolmaktan koruma düşüncesi, Hz. Peygamber'in siyerini yazma geleneğini başlatmıştır. Bu gelenek Türk edebiyatında 14. yüzyılda Erzurumlu Kadı Darîr'in tercüme niteliğindeki Sîretü'n-nebî adlı eseriyle başlamış ve günümüze kadar gelmiştir. Darîr'in mensur olan Sîretü'n-nebî'sinde, yer yer manzum parçalar da vardır. Bu tezin konusu olan Muhammed'in Sîretü'n-nebî'sinin ise tamamı manzumdur ve eser 15. yüzyılda Muhammed adında biri tarafından yazılmıştır. `Muhammed` isminin müellifin asıl adı olduğu tahmin edilmektedir. Müellif eserinde, mahlas olarak Velî'yi tercih etmiştir. Tezkirelerde veya 15. yüzyıla ait diğer kaynaklarda görebildiğimiz kadarıyla Muhammed'in Sîretü'n-nebî'si hakkında herhangi bir kayıt bulunmamaktadır. Çoğu kütüphane kataloğunda, Sîretü'n-nebî'nin müellifi olarak farklı adlar görülmektedir. Bunlardan bazıları `Âşıkî, Mehmed, Abdullah Zâhidî Efendi, Abdurrahman, Mehmet Halife, Muhammed, Muhammed Hakkı, Derviş Öksüz, Molla Velî'dir. Eserin 43 nüshası tespit edilmiştir. Bunlar içinde 494 varaklık en eski nüsha, İBB Atatürk Kitaplığı Nadir Eserler kütüphanesindedir ve istinsah tarihi H. 939 (M. 1532)'dur. Eserin yazım tarihi H. 872 (M. 1467)'dir. Kaynaklarda Muhammed'in Sîretü'n-Nebî'sine kadar tamamı manzum olarak yazılmış başka bir siyer kitabı görülmemektedir. Bu nedenle eser, Türk edebiyatında siyer türünün bütün özelliklerini bünyesinde barındıran ve tamamı manzum olarak kaleme alınmış ilk siyer kitabıdır.

The thought on protecting the news of The Prophet Muhammed and his siyer and the events they experienced from loss has initiated tradition of The Prophet siyar writing. This tradition in Turkish literature started with a translation of the work called Sîretü'n- nebî by Erzurumlu Mustafa Kadı Darîr in the 14th century and has continued up to now. There are verses in Sîretü'n-nebî written in prose by Darir. Muhammed's Sîretü'n-nebî, which is the subject of this thesis, is completely in the form of verses and was written by a man called Muhammed in the 15thcentury. It is estimated that the name `Muhammed` is the original name of the author. The author in this work preferred to write under the pseudonym of Muhammed. As we can see, there is no record of all's work in tezkires and in the other sources in the 15th century. In most catalogs, many different names are seen as the author of Sîretü'n-nebî. Some of them are Mehmed, Âşıkî, Abdullah Zâhidî Efendi, Abdurrahman, Mehmet Halife, Muhammed, Muhammed Hakkı, Derviş Öksüz, Molla Velî. 43 copies of this work have been determined. Of all copies the oldest copy which has 494 page is in the rare books in the library of IBB Atatürk and the date of the copy is H. 939 (M. 1468). The date of the writing of this work is H. 872 (M. 1467). In the written sources there are no other siyer books which were completely written in verses like Muhammed's Sîretü'n-nebî, therefore, the work is the first siyer book which has all features of its kind and was completely written in verses in Turkish literature.