İstanbul arkeoloji müzeleri çinili Köşk Müzesi`nde bulunan 18. ve 19. yüzyıl Kütahya üretimli kahve fincanları

Abstract

Tarihsel süreçte, bilhassa Türk toplumlarında bir sanat dalı haline gelen seramik, Osmanlı devrinde gerek günlük kullanım eşyası gerek hediye edilmek için üretilmiştir. 16. yüzyılda kahveyle tanışan Türkler, kahve içmek için seramik kapları kullanmıştır. Osmanlı toplumunda, kahvenin halk arasında yayılması, fincan üretimini sürekli kılmıştır. İznik'ten sonra önemli bir seramik merkezi olan Kütahya, fincanlar için önemli bir yere sahiptir. Kütahya atölyeleri halka yönelik olmakla beraber, ünik eserler de vermiştir.Türk sanatında en çok ilgi gören alanlardan biri olan çini ve seramik, akademik çalışmalar için de konu çeşitliliği sunmaktadır. Ancak seramik alanında yapılmış çalışmalarda, kahve fincanına ilişkin bir araştırmanın mevcut olmaması konunun öncelikli amacını teşkil etmiştir.Yüksek lisans tezi kapsamındaki bu çalışma ile Çinili Köşk Müzesi teşhirinde ve deposunda bulunan, 18. ve 19. yüzyıl Kütahya üretimli kahve fincanlarının; oluşturulan tipoloji doğrultusunda malzeme ve tekniği, süslemesi, imza ve damgaları değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme ile Kütahya fincanlarının; birçok farklı tipte olduğu, coğrafi ve dönemsel koşulların etkisiyle kullanılan malzemenin bazı sonuçlar doğurduğu, geleneksel Türk motiflerinin yanı sıra süslemede, Avrupa ve Uzak Doğu kültürlerinin etkisi olduğu ortaya konmuştur. Anahtar kelimeler: seramik, kahve, fincan, Çinili Köşk Müzesi.

Throughout the history, espacially in the Turkish society, ceramic, which has increasingly transformed an art, has been greatly used to produce the objects for both daily life meterials and gifts to be given. In the 16thcentury, Turkish people, who met coffee first time, have used the ceramic pots to drink coffee. In Ottoman society, with coffee being part of daily life, producing the coffee pot was perpuated. After Iznik, Kütahya has a crucial place in manufacturing coffee pots. The tile and ceramic, as the most interested areas of the Turkish art, offer variety for research topics. The absence of studies about coffee pots in ceramic studies constitutes primary aim of the research topic.Within scope of master's thesis; metarial and technic, decoration, signature and seals of the coffee pots in the exibition and the storage of the Enameled Kiosk Museum, these were produced in Kutahya during the 18thandthe 19th centruies, have been assessed. With this assessment, it has been ensued that the pots of Kutahya have many different types, the usage materials resulted in different consequences because of geographic and periodic conditions, beside the traditional Turkish motifs it can be seen the effects of the European and the far east cultures. Keywords: Ceramic, coffee, pot, Enameled Kiosk Museum.